Op een bedrijventerrein in het Noord-Hollandse Huizen zit het bedrijf BuddyCoach. In een kleine vergaderruimte worden we door Abdellaziz Akhath, beter bekend als Aziz, ontvangen met koffie en een gevulde koek. Hij vertelt waarom hij het nodig vond om BuddyCoach op te zetten.

“Abdou en ik werken al jarenlang met jongeren met ernstige gedragsproblematiek. Wat wij vooral misten, was de verbinding die betrokken partijen zouden moeten hebben. Met het buddycoach-traject willen wij het verschil maken in het leven van deze jongeren.” Een buddycoach werkt laagdrempelig en dat begint al bij de kennismaking met een jongere. “We zitten er niet met pen en papier om meteen een lijst met doelen op te stellen ofzo. Nee, gewoon zoals wij nu ook hier zitten. Met een kopje koffie of thee. Eerst elkaar maar eens leren kennen en vooral luisteren naar de jongere. Het is belangrijk om eerst een klik te hebben met elkaar.”

Het doel is: zorgen dat jongeren niet verder afglijden

Het buddycoach-traject is vooral gericht op preventie. Zorgen dat jongeren niet verder afglijden naar de criminaliteit. De jongeren die hier komen worden doorverwezen door scholen, door de gemeente, maar ook door ouders en soms melden jongeren zichzelf bij Aziz.

“We zijn heel actief op diverse social media en daar zien jongeren ook wat we doen en wat onze aanpak is. Dus zo komt het wel voor dat we via die social media benaderd worden door zo’n jongere, of wij hem kunnen helpen.”

Deze jongeren lopen vast in alles

Aziz noemt deze groep jongeren ‘vastlopers’. Ze hebben vaak problemen op school en een hoog verzuim. Ook liggen ze nogal eens overhoop met hun ouders. “Het zijn jongeren die het even niet meer weten. Ze zitten in de puberteit, zijn veel gaan blowen en het schoolverzuim neemt toe. Zo komen ze terecht bij bureau Halt. Het zijn nog geen zware gevallen, maar ze hangen vaak buiten rond en lopen een groot risico verder af te glijden.

Voor Aziz is dit allemaal erg herkenbaar. Er was een periode in zijn jeugd dat hij zelf ook een vastloper was.

“Ik was toen ook lekker aan het chillen buiten op straat. Ik loog tegen mijn ouders. Ik wist het gewoon even niet meer. Ik had nog wel een bijbaantje bij een benzinepomp. Daar kwam Tony regelmatig langs. Hij werkte zelf als groepsleider in een jeugdgevangenis en zag in mij wat hij bij veel jongens zag die vast zaten. Hij zei tegen me: ‘Jij kan veel meer dan rondhangen.’ En hij daagde me uit: ‘Wat heb je nodig om verder te komen?’ Hij heeft mij toen het aanbod gedaan om te solliciteren in de jeugdgevangenis. Dat deed ik op 2 augustus 2010 en zo kreeg ik mijn eerste echte baan. Tony was voor mij het positieve rolmodel dat ik op dat moment nodig had.”

Zo ziet Aziz ook de rol van een buddycoach. Als een grote broer die je niet veroordeelt en een luisterend oor biedt. Maar ook een die er niet omheen draait en direct en duidelijk is. “Gewoon zeggen waar het op staat. Geen poppenkast ervan maken. Dat waarderen deze jongeren juist enorm en zo kun je een positief rolmodel voor ze zijn.”

Het begint met structuur

“Wij keuren het delict af, maar niet de jongere. Je moet jongeren niet een stempel opdrukken, maar vragen: ‘Wat kun je wèl?’ Wel maak ik meteen duidelijk dat ze er niet omheen moeten draaien en gewoon straight zijn over wat ze hebben gedaan. Want als ze dat doen, kun je ook op zoek gaan naar oplossingen.”

Waar Aziz mee begint is het bieden van structuur, want dat is iets wa deze jongeren al heel lang niet meer hebben gehad.“Dat begint al bij het eerste kennismakingsgesprek. Niet pas om 12 uur, maar meteen om half 9 ‘s ochtends. Sommige jongeren hebben een enkelband en mogen naar buiten, maar kunnen niet naar school omdat ze daar geschorst zijn. Bij ons komen ze iedere dag op tijd en krijgen scholing op onze locatie. Ook werken we samen met een drukkerij hier in het pand, waar sommige jongeren hun creativiteit kwijtkunnen en aan hun skills als ondernemer kunnen werken door bijvoorbeeld een eigen kledingmerk op de markt te brengen.”

Van kansarm naar kansrijk

Volgens Aziz moet er veel meer aandacht zijn voor ‘first offenders’; jongeren die voor de eerste keer de fout in gaan. Opsluiten in een Justitiele Jeugdinstelling, hij werkte er zelf tien jaar, heeft niet veel zin.

“Jongeren leren daar niet zo veel. Op papier ziet het er allemaal goed uit, er is een heel dagbestedingsprogramma, maar dat is veel te vrijblijvend. Heeft een jongere geen zin, kan hij gewoon op zijn bed blijven liggen. Daar kun je als medewerker in een JJI vrijwel niets tegen doen. De sancties die er zijn maken op de hardere jongens helemaal geen indruk. Daarnaast zijn er veel personeelswisselingen en er wordt nauwelijks een band opgebouwd met die jongens. Dan krijg je zo ook niet mee.”

Een tijdje terug haalde Aziz een jongen op uit een jeugdgevangenis.

“Toen ik hem vroeg hoe hij het had gehad, verscheen er een grote grijns op zijn gezicht. Hij zei dat hij blij was dat hij weer buiten was, maar ook dat hij het niet erg had gevonden als hij langer binnen had moeten blijven. Hij zei: 'Aziz, ze hadden daar een PlayStation.’ Deze jongen had zijn hele leven nog nooit een playstation gehad. Hij zei: ‘Ik kreeg iedere week zakgeld!.’ Ook dat had deze jongen nog nooit gehad. Zeker voor ‘first offenders’ zou er een alternatief moeten zijn.

“Een verblijf in de gevangenis kan de problemen erger maken. Ze komen in contact met veel hardere jongens en die jongen van mij kwam naar buiten met een lijstje Snapchat namen van die jongens. De eerste ‘foute’ contacten waren gelegd. We moeten het anders aanpakken met deze jongeren. Ze zijn vaak jarenlang de put ingepraat: je bent niet goed op school, je doet het verkeerd, je bent lastig. Dat levert een negatief zelfbeeld op. Bij ons is iedere jongere kansrijk. Waar zitten zijn talenten? Samen gaan we op zoek naar hun skills en gaan we van kansarm naar kansrijk.”