De laatste jaren overstroomt het er wel vijf keer per jaar. De kades staan dan blank en bewoners en ondernemers houden het water buiten door vloedplanken voor de deuren te plaatsen. “We zitten met andere ondernemers in een appgroep en we waarschuwen elkaar als het water hoger dan 2,3 meter boven NAP komt”, vertelt bierbrouwer Guido de Jong. Sinds een paar jaar huist zijn brouwerij in een van de pakhuizen. “Bij hoogwater komt het water over de kade en moeten we de deuren barricaderen, onze voorraad op een verhoging zetten en zorgen dat de pompen klaarstaan. Sinds wij er zitten heeft het water er meermaals tot 80 centimeter hoog vanaf de kade tot net onder ons laagste raamkozijn gestaan.”

De Koningin Wilhelminahaven (KW-haven), waar het schiereiland Van Speyk onderdeel van is, gold vroeger als het bruisende hart van de haringvisserij. “Met haar brede kades, vissersboten en Vlaggetjesdag was het een hele mooie haven”, vindt De Jong. Als geboren en getogen Vlaardinger gaat het hem dan ook aan het hart dat veel monumentale panden op instorten staan of al ingestort zijn. “Uit liefde voor dit deel van de stad heb ik samen met andere ondernemers een plan bedacht om vijf tot zes monumentale panden te redden. Daarvoor willen we dus ook zorgen dat ze in de toekomst niet meer overstromen, want door dat water gaat de boel rotten.”

Ondanks de risico's vond de gemeente onlangs een projectontwikkelaar bereid om honderden woningen te gaan bouwen in het gebied. Eerder zag De Jong vaak dat investeerders en andere ondernemers in het gebied afhaakten omdat het hoogwaterprobleem niet structureel wordt opgelost. De Jong vreest dat dit een verdere herontwikkeling van het gebied in de weg staat.

Droge voeten

“Onze eerste pijler is daarom: droge voeten”, zegt Jan Joanknecht resoluut. Hij is een van de andere ondernemers die met De Jong voor het behoud van de panden wil zorgen. “Dan moet je dus zorgen dat de haven permanent tegen hoog water beschermd is. Dit kan door het ophogen van de kaderand doormiddel van betonblokken.”

Joanknecht liet het plan doorrekenen door ingenieursadviesbureau Sweco en legde het voor aan zowel Rijkswaterstaat, Hakkers Waterbouw als aan Betoncentrale Struyk Verwo. “Die zeggen allemaal dat het ophogen met betonblokken van de kade haalbaar en uitvoerbaar is. Dan zou je zeggen: ‘Waar wachten we op?’”

Joanknecht denkt dat de gemeente Vlaardingen aanvankelijk vond dat dit probleem door de projectontwikkelaar opgelost moest worden, maar inmiddels hebben ze uitgesproken dat het wenselijk is dat er een integrale hoogwaterbescherming komt in de hele KW-haven. Joanknecht: “Dan zeg ik: geen woorden, maar daden. Ik heb er pas vertrouwen in als de opdracht om die bescherming te realiseren is uitgegeven .”

Voorbereiden op hoogwater

Wij kunnen het hoogwaterprobleem niet oplossen, stelt stedenbouwkundig architect Richard Koek van ontwerpbureau Rijnboutt tijdens een online informatiebijeenkomst over de ontwikkeling van het Eiland van Speyk in juli. Als architect is hij betrokken bij de nieuwbouw op het schiereiland. “Wij kunnen alleen voor de locatie zelf zorgen dat deze is voorbereid op eventueel hoogwater.”

De onderste vloeren van de toekomstige appartementencomplexen en de garage worden volgens Koek dik een meter boven de Oost-Havenkade gebouwd, “zodat die - ook in de verre toekomst met de verschillende klimaatscenario’s - watervrij zullen blijven.” Dit betekent alleen niet dat de Oost-Havenkade zelf, die jaarlijks overstroomt bij hoogwater, ook omhooggaat. Tot verbazing van bierbrouwer De Jong: “Je kunt toch niet tegen die bewoners daar zeggen: ‘Wacht maar tot het water weer gezakt is’. Je moet toekomstbestendig bouwen, zeker als je weet dat het daar vaak onderloopt.”

Toch is dit wel zoals het scenario nu is, beaamt Koek later aan de telefoon. “Bij het ontwerp van de appartementencomplexen is rekening gehouden met de klimaatscenario’s van het KNMI, dat het water in de toekomst tot 3 meter boven NAP kan stijgen. Nu is het hoogste peil dat op het Eiland van Speyk bereikt is 2,30 meter boven NAP, dan staat de kade 30 centimeter onder water. Toekomstige bewoners moeten er rekening mee houden dat het een paar keer per jaar voor zal komen dat ze niet weg kunnen. Wel is het zo dat een brandweerauto door 30 centimeter hoogwater kan en er wordt een landingsplek voor traumahelikopters aangelegd.”

Dweilen met de kraan open

De gemeente Vlaardingen zegt met de bouw van de appartementen aan de woningbouwopgave te willen voldoen. Daarom heeft de gemeente bij het Rijk een aanvraag gedaan voor de woningbouwimpulsgelden die bedoeld zijn om tienduizenden betaalbare woningen te kunnen bouwen. In Vlaardingen moeten er in totaal 5.000 gerealiseerd worden, “en met dat geld kunnen we ook kades repareren en werkzaamheden aan rioleringen uitvoeren om te zorgen dat de haven niet meer onder water loopt”, aldus Ivana Somers, als wethouder in Vlaardingen verantwoordelijk voor wonen, bouwen en ruimtelijke ordening.

Alleen dat potje heeft de gemeente nog niet binnen, en geld om het waterprobleem zelf op te lossen heeft Vlaardingen niet. Het is dus dweilen met de kraan open. “De gemeente heeft een slechte financiële positie gehad, en om deze problematiek echt goed op te lossen is een miljoeneninvestering nodig. Op dit moment zijn we zodoende niet in staat meer te doen dan de bewoners te waarschuwen met borden. Maar dat is natuurlijk niet wat je als wethouder wilt.”

Fascinerend uitzicht

Maar willen er nog wel mensen in de KW-haven gaan wonen, als ze weten dat ze een paar keer per jaar hun huis niet droog kunnen verlaten? Koek is ervan overtuigd dat er voldoende interesse zal zijn. “Je hebt daar een fascinerend uitzicht, ook al is het een industriegebied. Zoals het er nu uitziet moeten er grote woningen komen en penthouses, maar de projectontwikkelaar wil er ook betaalbare huurwoningen realiseren.”

Volgens Koek gaat het om de combinatie van het levendige uitzicht op de rivier en het licht dat je hier hebt in je woning. “Er zijn veel mensen die dat wel willen. Plus je hebt voldoende voorzieningen in de buurt, dat is toch aantrekkelijk.”