“Het speelt bij mij al jaren,” vertelt Açelya. “De eerste keer dat iemand tegen me zei dat mijn foto was gedeeld in een Telegram-groep, dacht ik: oh nee, iemand heeft stiekem beelden van mij gemaakt ofzo. Ik durfde de gestuurde screenshots bijna niet te openen. Maar toen zag ik dat het gewone foto’s waren van mijn eigen Instagram-account. Heel normale foto’s maar dan met heel beledigende teksten erbij. Ik val op donkere mannen, dat is een taboe in de Turkse cultuur.”
Wat Açelya meemaakt, gebeurt maandelijks met honderden personen. Zij zijn het slachtoffer van exposing: het ongevraagd verspreiden van (naakt-)beelden op sociale media. In chatgroepen zoals Telegram worden duizenden foto’s en video’s verspreid van onder andere minderjarige meisjes. Soms worden ook ‘gewone’ foto’s gedeeld, waarbij de slachtoffers voor bijvoorbeeld ‘hoer’ worden uitgemaakt omdat ze op een bepaalde manier op de foto staat. De exposers bekijken de beelden, zoeken actief naar contactgegevens van zo’n meisje, en bespreken wat ze met haar willen doen.
Exposing is ook een vorm van culturele problematiek. De jongens en meisjes worden aan de schandpaal genageld omdat ze religieuze of morele waarden zouden overschrijden. Het speelt in de Turkse cultuur, maar vooral Marokkaanse lhbt’ers en Marokkaanse meisjes die vanwege hun make-up of bijvoorbeeld hun dansjes op de app Tik Tok niet zouden voldoen aan religieuze normen, zijn hier het slachtoffer van.
Açelya, met Turkse roots, beaamt dit: “Dat heeft met de eercultuur te maken. Mijn ouders gaan er gelukkig goed mee om, maar dat geldt niet voor alle meiden, zeker niet die met een allochtone achtergrond. Er zijn meisjes die door de hele kamer worden geslagen, omdat ze op Telegram hebben gestaan. Die exposers weten ook dat juist die meisjes machteloos zijn.”
Açelya vervolgt: “Bij mij in de familie wordt het inmiddels geaccepteerd. Vroeger deed het me heel veel, maar ik heb inmiddels een dikke huid ontwikkeld. Mijn ouders zijn er ook aan gewend geraakt. Toch hebben zij het soms nog wel moeilijk, omdat er ook geschreven wordt: jouw ouders hebben gefaald.” Zelfs gisteren kreeg ze nog screenshots toegestuurd. “Ik zeg nu tegen mensen: stuur het me maar niet meer toe.”
Açelya is geen onbekende op sociale media: op Instagram heeft ze bijvoorbeeld 7000 volgers. Açelya is naar eigen zeggen ‘geen doorsnee meisje’: “Ik ben best een publiek figuur, ik heb ook een eigen management.” Ook doet Açelya graag aan fitness en post foto’s hiervan op haar Instagram. Ook die worden dan op Telegram gedeeld. “Dan laat ik weer teveel rondingen zien. Of er komen racistische opmerkingen. Het gaat alle kanten op.”
Verwijzingen op Instagram
Op haar Instagram-account heeft ze na al die jaren van exposing inmiddels een manier gevonden om erop in te spelen. “Ik ben begonnen met captions (een korte tekst die wordt gedeeld onder een foto, red.) die verwijzen naar het exposen. Dat ik van ‘black’ houd bijvoorbeeld. Ik ben er gewoon heel open over. Ze pakken ook dingen van mijn eigen Facebook-pagina, foto’s die ik zelf heb gepubliceerd.”
Açelya heeft haar verhaal nooit aangekaart bij een officiële instantie. Ze wordt ook live weleens lastiggevallen. “Ik weet niet of ze mij herkennen van social media? Het beste wat je kunt doen is doorlopen.”
Açelya: “Ik ben een heel koud persoon geworden, dat is wel een nadeel. Het voordeel is dat niks me meer kan raken. Als mijn moeder me aankijkt zegt ze weleens: ‘Je bent gevoelloos en koud geworden.’
Haantjesgedrag
Açelya kent degenen die dit doen niet. Ze zijn allemaal anoniem. Ze vermoedt dat het jongens zijn van verschillende leeftijden. “Zelfs mensen van mijn leeftijd (25) doen dit nog.”
Waarom doen ze dit? “Ik denk dat het vaak jongens zijn die zijn afgewezen door een meisje. Dan hebben ze iemand nageroepen op straat, dat meisje reageert niet en dan is zij een hoer. Het is machogedrag, haantjesgedrag; ze weten niet wat ze er de slachtoffers mee aandoen.”
Hoe lang gaat dit nog door? “Dit stopt niet meer, of ik moet bij al mijn accounts de stekker eruit trekken. Maar dan zullen zij zeggen: wij hebben haar uitgeschakeld.”