“Ik ben al een tijdje dakloos maar heb al jaren een baan”, meldt ons een anonieme tipgever. Er zijn steeds meer van dit soort economisch daklozen in Nederland als gevolg van de woningnood, constateren diverse experts. Hoe groot is het probleem?
Het was nogal een uitspraak die Sociaal Geograaf Cody Hochstenbach deed in onze uitzending afgelopen maandag over de sloop van sociale huurwoningen in Rotterdam: “De afbraak van de volkshuisvesting hangt direct samen met de toename van dakloosheid”, zei hij.
Economisch daklozen
In ons land zijn er 40 duizend mensen dak- of thuisloos. Naar schatting 16 duizend mensen daarvan passen niet in het plaatje van de klassieke dakloze. Ze hebben geen verslavingsproblematiek of psychische problemen. Zij worden de economisch daklozen genoemd. En dat aantal neemt toe, mede onder invloed van de woningnood aldus branchevereniging voor veilige opvang Valente. We kregen veel tips binnen van mensen die zich hierin herkennen.
“Ik ben al een tijdje dakloos maar heb al jaren een baan”
“Zo herkenbaar. Ben ook samen met mijn dochter dakloos geworden, binnen 24 uur. Ben daardoor alles kwijtgeraakt....”
“Daar ben ik ook het slachtoffer van geweest. 11 maanden zonder woning. Ik was zogenaamd zelfredzaam.”
Om uit te zoeken hoe groot het probleem is hebben we een aantal maatschappelijke opvang-organisaties gebeld in de randstad.
“Twee maandsalarissen af van dakloosheid”
Klaas Koffeman is straatpastor en teamleider in Den Haag. Hij ziet al langer een toenemende druk op de daklozenopvang. Dat komt mede doordat er te weinig betaalbare woningen zijn. “Het aantal economisch daklozen neemt toe. Het kan iedereen overkomen. We zeggen weleens: veel mensen zitten maar twee maandsalarissen af van dakloosheid. Niet iedereen heeft een buffer als er iets misgaat.”
In de opvang krijgt Koffeman dus te maken met meer aanvragen maar ook de uitstroom uit de opvang stokt. “Voor mensen die uit onze opvang willen doorstromen is ook geen geschikt woning beschikbaar.” Dit leidt tot een flinke wachttijd voor de nachtopvang van Den Haag.
“Als er nu iemand een plekje nodig heeft in de nachtopvang komt die op de wachtlijst en dan kan het wel maanden duren voordat er een plek vrijkomt. Die mensen moeten zich zolang dan maar zelf zien te redden.”
‘Ze komen in een jungle terecht’
Yolande Groeneweg is initiatiefneemster van Stichting Op Weg naar Huis die vooral gericht is op de opvang van daklozen die niet in aanmerking komen voor daklozenvoorzieningen omdat zij te zelfredzaam zouden zijn. Ook zij ziet een toename van de vraag naar opvang vooral onder deze groep economisch daklozen.
Een voorbeeld is Sjaak. “Deze man was multimiljonair maar raakte zijn bedrijf en al zijn geld kwijt aan een faillissement. Toen was hij aangewezen op de daklozenopvang en daar zitten mensen met heel andere problemen. Het kan er gewelddadig zijn en er wordt veel gestolen. In de winter waren Sjaaks schoenen gestolen en moest hij op teenslippers over straat.”
Groeneweg noemt nog een schrijnend voorbeeld: “We hebben nu een jonge vrouw in de opvang zitten die vijf maanden in haar auto heeft gewoond.” Ze omschrijft haar als een slimme meid zonder psychische of verslavingsproblemen die helemaal niet op straat thuishoort. “Ze was echt in de jungle van het straatleven terechtgekomen en ondervindt daar nog steeds gevolgschade van.”
‘We zetten nu een flinke stap terug’
Harry Doef is directeur zorg bij het Leger Des Heils Amsterdam. Hij ziet door het tekort aan woningen de wachtlijsten bij de noodopvang weer oplopen, met alle gevolgen van dien.
“We waren juist aan het afbouwen in onze dak- en thuislozenopvang omdat we toe willen naar meer echte woningen voor deze mensen. Dat ging een tijdje goed. In overleg met de woningcorporaties kregen wij voorheen zo’n twaalf a dertien woningen voor de groep economisch daklozen toegewezen. De laatste tijd is dat teruggelopen tot slecht drie a vier woningen. Dit is echt een flinke stap terug. De woningcorporaties zijn echt wel van goede wil maar zijn op hun beurt ook weer overgeleverd aan de tekorten op de woningmarkt.”
Gevolg is dat de druk op de noodopvang voor dak- en thuislozen weer verder toeneemt. “Zelfs de nachtopvang loopt weer vast. Zo erg dat we nu weer capaciteit moeten bijbouwen. Iets waar we juist vanaf willen.”
De groep economisch daklozen komt zo ook weer vaker en langer in de reguliere daklozenopvang terecht. Volgens Doef een zeer ongewenste situatie. “Als je het cynisch bekijkt kun je zeggen dat hierdoor een economisch dakloze zomaar kan afglijden tot een verslaafde dakloze met meer problemen dan toen hij in de opvang terechtkwam. Maar dat risico is helaas echt reëel.”
