Het nieuwe kabinet wil vanaf 2026 fors meer geld uittrekken voor agrarisch natuurbeheer. Vanuit deze subsidiepot worden boeren die zich inzetten voor weidevogels gecompenseerd voor natuurmaatregelen die zij nemen. Ondanks een vervijfvoudiging van het huidige budget is de Vogelbescherming niet blij met het hoofdlijnenakkoord: “Een druppel op de gloeiende plaat, de natuur wordt uitgekleed.”
Ondanks de honderden miljoenen extra voor weidevogelboeren denkt de Vogelbescherming niet dat de grutto geholpen is met het hoofdlijnenakkoord dat onlangs verscheen. “Op lokaal niveau kunnen er best successen geboekt worden, maar zolang er geen ruimte komt voor een meer natuurvriendelijke landbouw blijft de grutto hoogstens zitten waar hij nu zit. Daarbuiten heeft hij niks te zoeken”, begint Bernard de Jong, beleidsmedewerker bij de Vogelbescherming, daags na het verschijnen van het hoofdlijnenakkoord.
“Dat is natuurlijk zonde van alle inspanningen die de laatste jaren voor de natuur zijn gepleegd. Provincies hebben keihard gewerkt aan goed onderbouwde plannen voor een toekomstbestendige landbouw. Maar de miljarden die voor deze plannen waren gereserveerd verdwijnen.” Volgens de Jong is het tekenend dat het woord ‘biodiversiteit’ niet één keer voorkomt in het hoofdlijnenakkoord. “En in de nieuwe naam van het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit is het woord ‘natuur’ helemaal naar achteren plaatst. Ik denk dat dat kenmerkend is voor hoe er binnen deze formatie over natuur wordt gedacht.”
Vijfhonderd miljoen voor groen boeren
Vanaf 2026 wil het nieuwe kabinet structureel vijfhonderd miljoen euro per jaar uittrekken voor boeren die hun best doen voor de biodiversiteit op het platteland. Bijvoorbeeld door een leefomgeving te creëren voor de steeds zeldzamere grutto. De populatie van onze nationale vogel nam sinds 1975 af van 120.000 naar 30.000 broedparen. Het is een flinke verhoging van de subsidiepot voor weidevogelboeren, die het momenteel met honderd miljoen euro moeten doen.
"Dan is het eigenlijk gewoon een doekje voor het bloeden.”
Toch kunnen de plannen van het kabinet niet op goedkeuring rekenen van de Vogelbescherming. “Vijfhonderd miljoen klinkt als heel veel en zal boeren die aan natuurbeheer doen ook zeker kunnen helpen, maar verder worden bestaande natuur- en klimaatmaatregelen vooral uitgekleed. Terwijl ook die onmisbaar zijn voor een toekomstbestendige landbouw”, verzucht de Jong.
24 miljard euro overboord
Hij wijst op het transitiefonds voor het Nationaal Programma Landelijk Gebied, een pot met geld die door het vorige kabinet was gereserveerd voor de verbetering en herstel van de natuur én om de landbouwtransitie te stimuleren: “Daar zat 24 miljard euro in, maar dat fonds verdwijnt. Een hele set aan maatregelen die bestemd was voor de landbouw van de toekomst wordt nu overboord gegooid. Wat levert die vijfhonderd miljoen dan per saldo op voor de natuur en biodiversiteit? Dan is het eigenlijk gewoon een doekje voor het bloeden.”
“Ook als je kijkt naar de rest van de plannen lijkt die vijfhonderd miljoen eerder een losse kreet”, vervolgt de Jong. “De overheid had een sleutelrol kunnen spelen in de landbouwtransitie. Door bijvoorbeeld grond van boeren die stoppen voor een lage prijs te verpachten aan andere boeren, met de voorwaarde om daar agrarisch natuurbeheer uit te voeren. Zo zou je boeren die de transitie naar extensief en natuurinclusief boeren willen maken echt kunnen helpen. Maar daar lezen we helemaal niets over.”
Niet houdbaar
“Op lokale schaal kan het extra geld best tot een toename van weidevogels leiden, maar als de landbouw net zo intensief blijft als nu, dan blijft het voor de grutto gewoon ontzettend lastig om daarin te overleven. Grutto’s zijn juist gebaat bij minder koeien op meer land. Maar een toekomstvisie over landbouw met natuur ontbreekt gewoon volledig. Behalve doorgaan op dezelfde voet, waarvan we eigenlijk al heel lang weten dat die niet houdbaar is. Daar krijgen natuurinclusieve boeren uiteindelijk ook last van,” besluit De Jong.
