Bron van de bewering

De Partij voor de Dieren heeft in haar partijprogramma ambitieuze en resolute plannen met de Europese vervoerssector. Een opvallend plan: 'We verbieden superjachten in Europa. Die verbranden per uur wel duizenden liters brandstof.' De Partij voor de Dieren pleit overigens al jaren voor zo’n verbod, ook van bijvoorbeeld privéjets. Het plan stond vorig jaar ook in het partijprogramma voor de Tweede Kamerverkiezingen.

Wat is eigenlijk een superjacht?

De Nederlandse koepel van schepenbouwers Netherlands Maritime Technology (NMT) spreekt van superjachten bij schepen van 30 meter of langer. Nederland is samen met Duitsland en Italië één van de grootste superjachtbouwende landen ter wereld. Van de 5.400 exemplaren langer dan 30 meter die in 2022 in omloop waren, kwamen er 663 uit Nederland. De bedrijven die ze in ons land bouwen, hadden in 2022 3.500 mensen in dienst en zetten dat jaar samen 2,4 miljard euro om. Dat is een kwart van de omzet van de hele scheepbouwindustrie dat jaar.

Feiten

Jeroen Pruijn is lector maritieme innovatie aan de TUDelft en doet veel onderzoek naar superjachten. Hij vertelt dat het gemiddelde superjacht tijdens het varen ongeveer 7.000 tot 12.000 liter brandstof per dag gebruikt. Of: 300 tot 500 liter brandstof per uur. Pruijn: 'Om aan duizenden liters per uur te komen, zou een superjacht echt op volle snelheid moeten varen. De meeste superjachten zijn zo gebouwd dat ze dat maximaal een half uur volhouden.' Er zijn wel uitzonderingen, zegt Pruijn. Jachten die langer dan een half uur op topsnelheid kunnen varen en op zo'n moment 2.000 tot 3.000 liter per uur verbruiken. 'Maar dat is niet heel comfortabel. Zo'n schip klapt behoorlijk hard op de golven.'

Pruijn maakt nóg een nuance over het brandstofverbruik van superjachten: 90 procent van de tijd varen ze überhaupt niet. Bijvoorbeeld omdat ze voor anker (33 procent van de tijd) of in een haven (60 procent van de tijd) liggen. Pruijn: 'Dat betekent dat ze gemiddeld over een heel jaar 365.000 liter gebruiken. Rond de 1.000 liter per dag.' Zou je die hoeveelheid brandstof in de tank van een dieselauto stoppen (met dien verstande dat je daar meerdere tanks voor nodig zou hebben), kun je vanuit Nederland acht keer op en neer naar Frankrijk rijden. Met de brandstof voor 2 dagen varen (2.000 liter dus), kan een personenauto een rondje om de wereld rijden (a 40.000 kilometer).

Superjachten zijn daarmee bepaald niet zuinig maar verbruiken veel minder dan bijvoorbeeld binnenvaartschepen, die gemiddeld 2.000 liter brandstof per dag nodig hebben. Daar staat tegenover dat die natuurlijk minder stilliggen dan superjachten. Trans Atlantische containerschepen verbruiken op dagelijkse basis al gauw 200.000 tot 300.000 liter brandstof. Vanzelfsprekend dienen deze vormen van scheepvaart een ander doel dan dat van superjachten: pleziervaart voor superrijken. De aanschafwaarde van een 'klein' superjacht (dus zo’n 30 meter) ligt rond de 18 à 19 miljoen euro.

Energielabel voor superjachten

Op initiatief van een aantal grote bouwers van superjachten, wordt sinds een aantal jaar data van meer dan 150 superjachten wereldwijd verzameld en doorlopend bijgehouden. Het idee is dat deze Yacht Environmental Transparency Index een standaard moet vormen voor superjachten, als ware het een energielabel. Bestaande schepen worden erop getoetst en nieuwe schepen moeten eraan voldoen. Daarop wordt toegezien door de TUDelft, het Maritime Research Institute Netherlands (MARIN) en TNO. Lector Pruijn uit Delft is sinds de oprichting in 2021 betrokken bij het initiatief. 'Wij zijn onafhankelijk scheidsrechter. Zorgen dat er niet mooier wordt gedaan dan het is. Geen greenwashing.'

Hoe haalbaar is een verbod?

De Partij voor de Dieren pleit al een aantal jaar voor een verbod maar staat daar in Nederland alleen in. Nederland heeft op het gebied van superjachtbouw een concurrentiepositie en de sector biedt werkgelegenheid.

De maatregel die de Partij voor de Dieren voorstelt, is bij uitstek iets dat Europees geregeld zou kunnen worden. Die beweging lijkt er nu nog niet te zijn. De EU heeft sinds 2005 een zogeheten emissiehandelssysteem, dat zoveel betekent als dat industriële vervuilers certificaten moeten kopen voor hun uitstoot. Een soort belasting dus, die geldt voor onder meer luchtvaart, industrie en wegenbouw. Begin dit jaar werd het pakket uitgebreid met 'grote scheepvaart'. Cruiseschepen en pleziervaart behielden echter hun vrijstelling. En superjachten dus ook.

Reactie

De Partij voor de Dieren heeft niet gereageerd op een verzoek om reactie. In NRC zei voormalig Kamerlid Lammert van Raan vorig jaar dat het de partij met name te doen is om 'signaalwerking': 'Hoe kun je mensen motiveren hun autobanden op spanning te houden om brandstof te besparen terwijl miljonairs in supervervuilende jachten mogen rondvaren?'

Conclusie

Superjachten gebruiken enorm veel brandstof en zijn zeker niet zuinig. Maar ze verbruiken geen duizenden liters per uur, zoals de Partij voor de Dieren zegt.