Op een whiteboard staan de plaatsnamen Brussel en Straatsburg. Michiel Hoogeveen staat er als een soort schoolmeester bij. Een stift in zijn hand. Voor de JA21-lijsttrekker in Europa is het allemaal heel duidelijk. Dat het hele Europese parlement voortdurend op en neer reist tussen Brussel en Straatsburg is hem een doorn in het oog. Nu is er reden om daarmee te stoppen, doceert hij in een video op X. De vergaderlocatie in Brussel is namelijk aan het verzakken, onthult Hoogeveen.

Het gebouw in de Belgische hoofdstad is ‘gebouwd op een moeras’, zegt hij. ,"Dus dat gebouw moet worden gerenoveerd. Geschatte kosten: ongeveer 1 miljard euro. Wij van JA21 zeggen: laten we het gebouw in Brussel terug schenken aan het moeras, laten we verhuizen naar Straatsburg.” En klaar is het zelfgemaakte filmpje.

Mysterieuze verzakking

Hoogeveen laat menig kijker vermoedelijk in verbijstering achter. Is het Europarlement in Brussel écht aan het verzakken? Zo oud is het bouwwerk, het Paul-Henri Spaak-gebouw, nog niet. Het kloppende hart van de Europese democratie opende in 1993 de deuren. Onder meer de grote vergaderzaal (waar alle 705 parlementsleden een zetel hebben) is er gevestigd. Als het gebouw inderdaad letterlijk wegzakt in het moeras, ligt de afschrikwekkende symboliek voor het oprapen. Een verbouwing van een miljard euro zou voor critici zomaar het summum van Europese geldverslinding kunnen worden (ook al is de verbouwing van het Binnenhof, à 2 miljard euro, nog veel duurder).

Maar een woordvoerster van het Europees Parlement heeft in eerste instantie nog nooit over de verzakking gehoord. Zelf stuurt JA21-lijsttrekker Hoogeveen, die nu ook al in het Europarlement zit, desgevraagd twee nieuwsartikelen van 7 jaar geleden. Daarin wordt inderdaad gemeld dat het vergadercomplex met een centimeter per jaar in de grond zakt. De journalisten baseerden zich destijds op een vertrouwelijk document, dat ook anno 2024 niet valt op te duikelen.

Verbouwing

Na de nieuwsartikelen bleef het stil rond de mysterieuze verzakking. Inmiddels is er wél besloten tot een verbouwing. In december vorig jaar legde een afdeling van het Europees Parlement zelf daar (unaniem) 455 miljoen euro voor klaar. "Daarvan is 350 miljoen voor de verbouwing en 105 miljoen voor de overhead (zeg maar: de kosten eromheen, red.)” aldus de woordvoerster. Minder dan de helft dus, van het miljard dat JA21-voorman Hoogeveen de camera in slingerde.

Vóór het verbouwingsbesluit viel, is er jarenlang gediscussieerd. Juist omdat Brussel benauwd is om als geldverslinder te boek te staan, werd een plan voor sloop en nieuwbouw afgewezen. Ook het idee om een groot glazen dak op het pand te plaatsen verdween in de prullenbak, terwijl het in een architectenwedstrijd wél als beste naar boven kwam.

Nu gaat alleen het hoognodige gebeuren. Het gebouw wordt energie-efficiënter, er komen nieuwe technische installaties, lekkages worden verholpen en alles voldoet straks weer aan de veiligheidseisen uit - jawel - Brussel. Daarbij valt te denken aan bouweisen voor als er bijvoorbeeld een terroristische aanslag zou plaatsvinden.

Fundering

Is de verbouwing nodig omdat het gebouw ‘in het moeras’ verdwijnt, zoals Hoogeveen beweerde? Nee, ook dat niet. Er gaat niets aan de fundering gebeuren, en dat hoeft ook helemaal niet. Dat leert navraag bij de Brusselse Commissaris voor Europa en Internationale Organisaties. De commissaris en zijn team zijn voor internationale organisaties in de stad het aanspreekpunt van de regionale autoriteiten. Het gebouw is veilig, verzekert een woordvoerder van het team.

Of die centimeter bodemdaling per jaar nu klopt, of niet, daarover hebben de officiële instanties geen informatie. Maar een probleem is er dus niet. De Brusselse commissaris weet wel dat er een jaar of tien, vijftien geleden al een euvel aan de fundering verholpen is.

Dat de grond in Brussel ‘nat’ is, dat klopt overigens wel. Dat komt door de nabijheid van de rivier de Maalbeek, die tegenwoordig overwelfd is. Maar om nou te spreken van een moeras?

Is daarmee de hele discussie afgedaan? Die kans lijkt klein. Om de zoveel tijd laait het debat over het verhuiscircus tussen Brussel en Straatsburg weer op. Iedere maand moet Jan en alleman vanuit Brussel een weekje naar Frankrijk. Dat kost veel geld en milieuvervuiling. Maar daaraan kan het Europarlement niet zélf een einde maken. Het zijn de regeringen die erover beslissen.

Conclusie

Het klopt dat het gebouw van het Europees Parlement verbouwd gaat worden, maar niet voor 1 miljard. En of het gebouw nu wel of niet langzaam zakt, met de fundering is niets verontrustends aan de hand.

Michiel Hoogeveen reageert sportief op deze factcheck. Hij was uitgegaan van 1 miljard euro, omdat de krantenartikelen uit 2017 al repten over bijna een half miljard. De bouwkosten zijn in de tussentijd enorm gestegen en bovendien vallen dit soort projecten altijd duurder uit, was zijn redenering. "Als het Europees Parlement nu zegt dat het 455 miljoen euro kost, dan is het dat. Een fout van onze kant. C’est la vie.”

Toen hij las dat het Spaak-gebouw verbouwd wordt, ging Hoogeveen ervan uit dat de verzakking uit de nieuwsartikelen van 2017 de reden vormde. Daar komt bij dat hij in een stuk van het Europees Parlement zélf las over de ‘deteriorating’ (verslechterende) staat van het gebouw. Maar die blijkt dus te gaan over andere zaken dan een verzakking.