Als het aan het kabinet ligt kunnen gemeenten gebouweigenaren van bijvoorbeeld industriële panden en boerenschuren gaan verplichten om zonnepanelen op hun dak te leggen. Het voorstel – afkomstig van minister Ollongren van Binnenlandse Zaken – is onderdeel van de nieuwe Omgevingswet en zal waarschijnlijk in juli volgend jaar ingaan.

Geen goed idee, vindt Jacco Vonhof van MKB-Nederland. “Een ondernemer weet: ‘Als je wilt gaan investeren dan moet je de boel op orde hebben’.” De afgelopen tijd krijgt hij veel signalen van bedrijven uit zijn achterban die tegen obstakels bij de netbeheerder aanlopen. Het elektriciteitsnet loopt tegen grenzen aan, zo zeggen ook de netbeheerders zelf en daardoor staan veel duurzame projecten op de wachtlijst om aangesloten te worden op het net. Vonhof: “Dus ik zou de overheid oproepen: “Zorg dat die infrastructuur op orde komt, dat als je stroom opwekt dat je die ook terug kunt leveren. Anders is de businesscase op geen enkele fatsoenlijke manier voor een ondernemer door te rekenen.”

Soortgelijke signalen agrariërs

Ook LTO-Noord krijgt soortgelijke signalen van agrariërs, vertelt bestuurder Nico Verduin in onze laatste uitzending in het onderzoek Klimaatconflict in de Polder, hij ziet tientallen boeren vastlopen in hun duurzame ambities. Pieter Vlaar uit Noord-Holland bijvoorbeeld kan 30 procent van zijn stroom niet kwijt. “En dat is ontzettend zonde,”, aldus de bloembollenboer, “Niet alleen voor mijzelf, maar ook voor de maatschappij.”

Een verplichting ziet LTO-bestuurder Verduin – zoals het kabinet graag wil –dan ook niet zitten: “Als je verplichtingen gaat opleggen aan ondernemers die wel willen, maar die de energie niet kwijt kunnen dan is dat een verkeerd signaal. Het is niet goed voor het vertrouwen in de overheid.”

Verplichting nodig

Het ministerie van Binnenlandse Zaken laat in een reactie weten dat er al langere tijd wordt ingezet op het stimuleren van bedrijven om hun dak vol te leggen met zonnepanelen, onder andere door subsidies. Maar dat zet blijkbaar nog niet voldoende zoden aan de dijk, zo blijkt ook uit cijfers van adviesbureau Over Morgen: slechts 12 procent van de bedrijfsdaken ligt momenteel vol met zonnepanelen.

Gezien de omvang van de klimaatopgave vindt het ministerie het daarom “wenselijk een verplichtend instrument te creëren.” Wel moet volgens het ministerie de aanleg van een duurzaam dak mogelijk en proportioneel zijn. “Daarbij moeten eventuele obstakels voor een gebouweigenaar, zoals beperkte netcapaciteit of hoge kosten, worden meegewogen in de besluitvorming door de gemeente“, aldus een woordvoerder.

Hoogleraar energietransitie Jan Rotmans (Erasmus Universiteit) ziet wel heil in zo’n verplichting, zeker omdat veel ondernemers best iets creatiever zouden mogen zijn in het zoeken naar oplossingen. Zijn hele verhaal lees je hier:

Overheid moet goede voorbeeld geven

Jacco Vonhof van MKB Nederland blijft sceptisch over de ingeslagen verplichtende weg en zegt dat het echt niet ontbreekt aan wil bij ondernemers. “Ik denk dat heel veel ondernemers het wel degelijk uit zichzelf doen, want zonnepanelen zijn gewoon een hele verstandige beslissing om te nemen. En alle daken waar het ook echt kan, die moet je ervoor aanwenden.” Maar hij constateert dat er ook nog heel veel obstakels zijn die zo’n investering soms onrendabel of onmogelijk maken voor ondernemers.

Vonhof ziet het verduurzamen van een bedrijfsdak daarom liever ondergebracht in een wet die er al is, de wet Milieubeheer. Daarin worden ondernemers verplicht duurzame maatregelen te nemen die je binnen 5 jaar kunt terugverdienen, zoals het aanbrengen van LED-verlichting. Voor zon-op-dak-systemen ligt die terugverdientijd voor bedrijven momenteel echter nog wel jaren hoger.

Voordat er nagedacht wordt over het verplichten van zonnepanelen moet de overheid ook eens naar zichzelf kijken, vindt de voorman van de ondernemers. “Als de overheid het allemaal zo belangrijk vindt en ze vinden dat die daken daadwerkelijk vol moeten. Laat dan de overheid eens beginnen met zichzelf.” Vonhof wijst erop dat hij vanuit zijn kantoor in Den Haag uitkijkt op het nieuwe Tweede Kamergebouw en het ministerie van Economische Zaken. “Ik zie ze vanuit hier niet liggen, die zonnepanelen. En natuurlijk zullen zij ook onderzoek hebben gedaan en komt uit zo’n onderzoek ook dat het allemaal heel moeilijk is, maar dat is wat ik ook zeg over veel bedrijfsgebouwen van ondernemers: ‘Het is niet zo makkelijk.’”

Uit een reactie van het ministerie blijkt dat Vonhof gelijk heeft en dat er inderdaad geen zonnepanelen liggen op de daken van de Tweede Kamer en het ministerie van Economische Zaken en Klimaat(EZK). Maar in het kader van de renovatie van de Tweede Kamer staan die wel gepland op de platte daken van dat gebouw. Ook EZK doet momenteel onderzoek naar de haalbaarheid van zonnepanelen op hun dak. “Daarbij spelen zaken mee als intellectueel eigendom, monumentale status, draagkracht van het dak i.v.m. windbelasting. Indien uit het haalbaarheidsonderzoek blijkt dat het plaatsen van zonnepanelen mogelijk is, wordt dit project naar verwachting eind 2023 afgerond”, aldus het ministerie.

EZK laat verder weten dat de Rijksoverheid vol inzet op zonnepanelen op rijksdaken. Voor 2030 zal 80 procent van de geschikte daken voorzien zijn van zonnepanelen, aldus het ministerie.