Deze factcheck is uitgevoerd in het kader van de gezamenlijke factcheckmarathon van het AD, Nieuwscheckers en Pointer (KRO-NCRV) in de aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen op 22 november 2023. Bekijk hier alle factchecks.

Het korte antwoord op de eerste vraag: een Europese lidstaat kan binnen de nieuwe regeling niet doen wat de BBB voorstelt in haar programma. In de basis gaat dit plan juist uit van solidariteit onder lidstaten, en niet de last bij de een leggen, ten koste van een andere.

Een asielquotum van 15.000 , zoals BBB voorstelt, is dan ook op dit moment niet aan de orde, al moet daarbij worden aangetekend dat de onderhandelingen nog lopen. Volgens schema zouden de onderhandelingen in februari 2024 moeten zijn afgerond.

Het plan van BBB zou als volgt uitpakken voor de Nederlandse situatie: volgens cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek kwamen er in 2022 46.460 asielzoekers het land binnen. Dit betekent, als we het plan van de BBB even aanhouden, van maximaal 15.000 verblijfsvergunningen, dat de opvang van 31.460 mensen moet worden afgekocht. Er vanuit gaande dat er de komende jaren evenveel asielzoekers naar Nederland komen, zou dit op jaarbasis 629.200.000 miljoen euro kosten. Ter vergelijking: vorig jaar was het prijskaartje voor de opvang van asielzoekers in Nederland zo’n 1,5 miljard euro.

Tot zover de kosten, de vraag of andere landen zouden accepteren tegen betaling vluchtelingen op te vangen staat nog open. Sterker, er wordt nog gesproken over de invulling van de nieuwe regeling. ,,Hongarije wil dit waarschijnlijk niet. Polen heeft nu een nieuwe regering, dus dat is afwachten”, stelt Marlou Schrover, hoogleraar Economische en Sociale Geschiedenis, met speciale belangstelling voor migratie en diversiteit. Ze is verbonden aan de Universiteit Leiden.

Mensen laten zich niet tegenhouden

,,Wel is zeker dat Italië nu al grote problemen heeft met de opvang van vluchtelingen en die problemen zullen hierdoor niet kleiner worden. Dit neemt de oorzaak van migratie niet weg, dus het is zeer de vraag of dit gaat werken. Mensen laten zich niet tegenhouden. Het probleem wordt eerder verschoven.”

Italië lanceerde onlangs samen met Albanië een plan om asielzoekers op te vangen in dat laatste land. De regering van de Italiaanse premier Meloni probeert hiermee een verkiezingsbelofte in te lossen, door minder migranten in Italië toe te laten.Het is bovendien de vraag of een dergelijke maatregel ertoe zal leiden dat minder vluchtelingen naar Nederland komen, een belangrijk doel van de BBB. Het opleggen van beperkingen aan migratie levert weinig op, weet de hoogleraar. ,,Zeker gezien de cijfers van de laatste decennia. Een belangrijke historische vuistregel die we kunnen hanteren is dat het opleggen van beperkingen soms legale migratie vermindert, maar niet migratie als geheel. Er is dan ook geen reden om aan te nemen dat het door deze maatregel anders zou gaan.”

Gewortelde kinderen

Ze vergelijkt de huidige situatie met die tijdens de oorlog in voormalig Joegoslavië, in de jaren negentig. ,,Daar kwamen vooral gezinnen vandaan, net als nu uit Oekraïne. Zolang het ergens onveilig is, blijven mensen komen. Daar verandert zo’n regeling niets aan, mensen laten zich niet sturen.”

Een goede illustratie van die stelling is het feit dat mensen die hier eenmaal zijn, doorgaans het liefst hier blijven. "Eenmaal in Nederland blijft zo’n zeventig procent ‘hangen’, een derde gaat uiteindelijk terug naar het land waar het ooit vandaan kwam”, weet Schrover.

Dat is ook niet zo gek, zeker in het geval van gezinnen met kinderen die geworteld zijn op scholen en sportverenigingen, legt ze uit. "Als je dan de afweging moet maken tussen een onveilige omgeving voor je kinderen en een samenleving waarin ze het naar hun zin hebben, is de keuze voor een ouder snel gemaakt.”

Een goede illustratie van die stelling is het feit dat mensen die hier eenmaal zijn, doorgaans het liefst hier blijven. ,,Eenmaal in Nederland blijft zo’n zeventig procent ‘hangen’, een derde gaat uiteindelijk terug naar het land waar het ooit vandaan kwam”, weet Schrover.

Dat is ook niet zo gek, zeker in het geval van gezinnen met kinderen die geworteld zijn op scholen en sportverenigingen, legt ze uit. ,,Als je dan de afweging moet maken tussen een onveilige omgeving voor je kinderen en een samenleving waarin ze het naar hun zin hebben, is de keuze voor een ouder snel gemaakt.”

Want zolang er een reden is om te vluchten, vluchten mensen

Schrover blijft daarom sceptisch over de kans van slagen. ,,Je moet de oorzaken om te vluchten wegnemen, dat is de echte oplossing. Want zolang er een reden is om te vluchten, vluchten mensen.”

Henk Vermeer, kandidaat Kamerlid bij de komende verkiezingen en mede-oprichter van de BBB, legt uit dat het plan om andere landen voor opvang te betalen er vooral is om naartoe te werken. ,,Tot er overeenstemming is in Europa, gaan we uit van het Dublin-akkoord. Zodra de nieuwe migratiedeal rond is, gaan we uit van die regeling.”

Conclusie

Het plan van BBB is op dit moment niet mogelijk. Vermeer gaat ervan uit dat er naar een quotum kan worden toegewerkt, en dat het ‘afkopen’ van migratie daarop kan volgen. Maar dat is in het Europese plan dat nu voorligt niet mogelijk.