Deze factcheck is uitgevoerd in het kader van de gezamenlijke factcheckmarathon van het AD, Nieuwscheckers en Pointer (KRO-NCRV) in de aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen op 22 november 2023. Bekijk hier alle factchecks.

Het is een kreet die elke verkiezing in een of andere vorm terugkeert: “We móeten iets aan de migratie doen, want nu groeit Nederland ieder jaar met een stad als …”. Deze campagne haalt het CDA die gouden ouwe van stal. In het verkiezingsprogramma van de partij staat onder het kopje ‘Verantwoorde migratie’: ‘In Nederland komt er door de komst van arbeidsmigranten en asielmigranten elk jaar een stad als Breda bij.’ Is dat waar?

Hoe groot is Breda?

Om te bepalen of de stelling van het CDA klopt, is één vraag cruciaal: hoeveel mensen wonen er in Breda? Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) had de stad op 1 januari 186.438 inwoners. Daarmee is Breda de negende stad van Nederland.

Groeit Nederland ieder jaar met een stad als Breda?

Volgens wederom het CBS kwamen er in 2022 403.108 immigranten naar Nederland. Omdat er ook 179.310 mensen emigreerden kwam het migratiesaldo uit op 223.798 mensen. Het inwoneraantal van Nederland steeg in 2022 dus, door migratie, met zo’n 223.000 mensen, véél meer dan Breda inwoners heeft. Het komt meer overeen met Almere, de 8e stad van Nederland met 222.0000 inwoners.

Maar, zo schrijft het CBS: 2022 was een jaar met een uitzonderlijk hoog aantal immigranten. In dat jaar brak de oorlog in Oekraïne uit en kwamen er in een paar maanden tijd 108.000 Oekraïense vluchtelingen naar Nederland.

Groeide Nederland in vorige jaren wel met een stad als Breda?

Het CDA schrijft in haar programma dat Nederland ‘ieder jaar door migratie groeit met een stad als Breda’, dus met zo’n 186.000 inwoners. Het CBS meldt dat Nederland de afgelopen jaren door migratie groeide met 107.198 mensen (in 2021), 68.359 (in 2020) en 108.035 (in 2019). Dat kwam dus in geen enkel jaar overeen met het inwoneraantal van Breda. Ook als je het gemiddelde migratiesaldo van de afgelopen vier jaar neemt (126.847 mensen) kom je daar niet bij in de buurt. Voor wie nog verder terug wil kijken: tussen 2010 en 2019 schommelde het migratiesaldo tussen 13.883 en 86.371.

Het kan zijn dat het CDA voor de bewering dat er ‘in Nederland door de komst van arbeidsmigranten en asielmigranten elk jaar een stad als Breda bij komt’ alleen doelt op het aantal asiel- en arbeidsimmigranten dat naar Nederland komt en er daarmee aan voorbij gaat dat er ook mensen weer vertrekken uit Nederland.

In 2021, het meest recente jaar waarvoor die cijfers beschikbaar zijn, vestigden zich (weer volgens het CBS) 78.520 arbeids- en asielmigranten in Nederland. Wéér geen stad als Breda dus. Maar bij dat cijfer zit nog niet het aantal gezinsmigranten (partners en kinderen van onder meer arbeidsmigranten): dat zijn er in dat jaar zo’n 59.000. Opgeteld kom je dan op 137.000, nog steeds niet zoveel mensen als er wonen in Breda.

Wat zegt het CDA?

“Noemen we Breda in ons verkiezingsprogramma?" zegt Hans Janssens, hoofd voorlichting van de Tweede Kamerfractie van het CDA. “Daar mag je wat mij betreft ook Eindhoven noemen. We willen er vooral mee aangeven dat Nederland ieder jaar door migratie groeit met een middelgrote gemeente.” Eindhoven heeft 243.000 inwoners en is daarmee weer een stuk groter dan Breda.

Bart van den Brink, het CDA-kamerlid dat zich met migratie bezig houdt, zegt ook dat de partij vooral wil zeggen dat het om een middelgrote gemeente gaat die er ieder jaar bijkomt: ”De instroom van Oekraïners is nu natuurlijk al lager dan vorig jaar.”

Als Breda niet klopt, welke stad is dan wel een goed voorbeeld?

De uitspraak dat Nederland door migratie ‘groeit met een stad als’ is lekker beeldend en daarmee populair bij politici. Maar ze gebruiken hem wel iedere keer met een andere stad. Zo ziet toenmalig ChristenUnie-leider Gert-Jan Segers in november 2022 in Het Parool Nederland ieder jaar groeien ‘met een stad als Deventer’. (102.781 inwoners). CDA-minister Hugo de Jonge (van Wonen) zegt in september 2022 in het Nederlands Dagblad ‘dat we niet jaarlijks met een stad als Zoetermeer (126.998 inwoners) kunnen groeien’. En Geert Wilders ziet er in april van dit jaar ‘75.000 gelukszoekers bij komen, een stad zo groot als Gouda’.

Opmerkelijk genoeg is het Hugo de Jonge die het dichtst bij de werkelijkheid zit. Zoetermeer heeft 126.998 inwoners. Dat komt ongeveer overeen met het gemiddelde migratiesaldo van de afgelopen vier jaar. Waarom het CDA dan Breda gebruikt in haar verkiezingsprogramma en niet Zoetermeer dat nota bene haar eigen minister De Jonge gebruikt? Voorlichter Janssens van het CDA: “Als Zoetermeer meer in de buurt komt, is dat ook prima. Het gaat ons om een middelgrote gemeente.”

Conclusie:

De bewering van het CDA dat Nederland door migratie ieder jaar groeit met een stad als Breda, klopt niet.