Levende biggetjes worden in een kar op elkaar gestapeld en heen en weer gereden. In volle liften en gangen worden ze naar één van de zeven verdiepingen verplaatst. Dit zijn beelden die we tegenkomen in een YouTube-filmpje over het Chinese varkensproductiebedrijf Muyuan Foodstuff. Recent bouwde het bedrijf op één locatie 21 flatgebouwen van 7 verdiepingen hoog, vol met varkens. Het is daarmee de grootste varkenshouderij ter wereld. De schaal van deze operatie is moeilijk te bevatten: met een totale oppervlakte van zo'n 35 Amsterdamse IKEA's. Jaarlijks worden in deze hermetisch afgesloten fabrieken 2 miljoen varkens grootgebracht en klaargemaakt voor de slacht.

Naar eigen zeggen begon eigenaar en Chinese miljardair Qin Yinglin in 1993 met 22 varkens. Het duurde twintig jaar voordat hij de mijlpaal van een miljoen varkens bereikte, maar vooral in de laatste jaren heeft het bedrijf een explosieve groei doorgemaakt. In 2022 'produceerde' Muyuan in totaal 61 miljoen varkens, afkomstig uit 318 boerderijen met een gemiddelde van 80.000 varkens per boerderij. Dit is maar liefst 22 keer groter dan een gemiddelde varkensboerderij in Nederland.

Maar Muyuan verkoopt niet alleen vlees, het wil met maar liefst 45 projecten ook één van de grootste spelers op de CO2-certificatenmarkt worden. Daarvoor reduceert het bedrijf de uitstoot van methaan en verkoopt die gereduceerde tonnen broeikasgas aan andere vervuilers die hun uitstoot willen compenseren.

Mestvijvers als compensatieproject

Uit de mest van de miljoenen varkens van Muyuan komt extreem veel methaan vrij. Als je deze mest bij elkaar in open mestvijvers (ook wel lagoons genoemd) verzamelt, komt het sterke broeikasgas in de atmosfeer terecht. Eenmaal in de lucht houdt methaan, over een periode van 20 jaar, 80 keer meer warmte vast dan CO2. Als we op korte termijn de aarde niet al te hard willen laten opwarmen is het belangrijk dit sterke broeikasgas niet te laten vervliegen.

Daar heeft Muyuan iets op gevonden: het bedrijf dumpt de mest niet langer in open mestvijvers, maar legt er een zeil overheen om methaan af te vangen. Die methaanreductie is geld waard maar daarvoor moeten de projecten wel een stempel hebben van een compensatiekeurmerk. Bijna alle boerderijen van Muyuan liggen inmiddels als CO2-compensatieproject ter goedkeuring bij Verra, het grootste keurmerk van CO2-certificaten. Vier projecten zijn al goedgekeurd, veertig staan in de wachtrij.

Het is de taak van het keurmerk Verra om te controleren of het vergistingsproces van Muyuan goed wordt uitgevoerd en of het bedrijf certificaten mag verkopen om de overdekte meren te financieren. Maar of Verra zijn taak als controleur goed uitvoert is allerminst zeker. In een analyse van de vijftig meest verhandelde compensatieprojecten, grotendeels gecertificeerd door Verra, bestempelden NGO Corporate Accountability en The Guardian de certificaten als "waarschijnlijk waardeloos". Ook wetenschappelijk gezien liggen de rekenmethoden en gebrekkige waarborgen van het keurmerk onder vuur.

EasyJet compenseert met Muyuan project

In de database van Verra zien we dat easyJet als één van de eersten en weinigen CO2-certificaten van Muyuan gebruikt om een deel van zijn uitstoot te compenseren. Kan de vliegmaatschappij met deze certificaten daadwerkelijk een deel van zijn uitstoot wegstrepen?

Daarvoor is één vraag essentieel om te beantwoorden: heeft het geld van easyJet geleid tot een extra vermindering van CO2-uitstoot door Muyuan? Anders gesteld: had Muyuan het geld van easyJet nodig om de mestvergisters te realiseren? Zo niet dan leidt deze vorm van compensatie niet tot een vermindering van de wereldwijde uitstoot en is de compensatie door easyjet dus waardeloos.

Bovendien blijken de overdekte mestvijvers geen vervanging te zijn van open mestvijvers, zoals Muyuan schrijft in zijn aanvraag bij Verra om in aanmerking te komen voor de certificaten.

Om te onderzoeken of Muyuan het geld van easyJet nodig had voor de bouw van de vergisters onderzoeken we satellietbeelden van de boerderijen van Muyuan. Stonden de vergisters er al voordat de certificaten op de markt kwamen dan is dat een belangrijke indicatie dat de certificaten niets toevoegen, aldus onderzoeker aan de universiteit van Cambridge en het Max Planck-instituut Benedict Probst. “Als je satellietbewijs hebt, is dat een vrij sterke aanwijzing dat de projecten niet additioneel zijn.”

We zoomen in op het eerste compensatieproject van Muyuan dat in september 2022 door Verra werd goedgekeurd en waar easyJet begin 2023 voor 130.726 ton CO2 aan certificaten van kocht. Het compensatieproject bestaat uit 9 boerderijen en de bijhorende mestvergisters. We maken een tijdlijn met satellietbeelden van elke boerderij. Hierdoor kunnen we aantonen dat de meeste overdekte mestvijvers al gebouwd waren, lang voordat het project was aangemeld bij Verra voor certificering. En ook vóór dat Muyuan zegt dat ze gebouwd waren. De bouw was dus niet afhankelijk van de verkochte CO2-certificaten. “Het lijkt erop dat bij de bouw van een aantal boerderijen structureel gekozen is voor overdekte mestvijvers”, aldus onderzoeker mestverwaarding aan de Universiteit van Wageningen Luuk Gollenbeek.

Muyuan heeft de mestvergisters dus gebouwd zonder de inkomsten uit CO2-certificaten of registratie als compensatieproject. Het heeft er alle schijn van dat Muyuan zijn overdekte mestvijvers als compensatieproject heeft aangemerkt voor extra inkomsten.

Onderzoeker Benedict Probst onderschrijft die conclusie, maar wijst nog op een ander risico: “Subsidies en de politieke plannen die je schetst, vormen nog een risico dat Muyuan de vergisters toch wel van plan was te bouwen.” Oftewel: als China plannen heeft om mestvergisters te verplichten hebben de certificaten ook minder toegevoegde waarde, de vergisters zouden er immers toch wel komen. En die plannen heeft China.

China’s milieu en klimaatplannen

Geen andere projectontwikkelaar vroeg Verra in korte tijd zoveel (44) compensatieprojecten te beoordelen. Dit is opvallend, omdat de aanvragen zijn ingediend vlak voor de Chinese overheid een actieplan heeft opgesteld om methaan te reduceren in de veeteelt. Het actieplan van China richt zich op het verbeteren van het beheer van mest. Het land zal de bouw van mestvergisters subsidiëren om methaan uit mest op te vangen voor verwarming en elektriciteitsopwekking. Het doel is om tegen 2025 ten minste 80 procent van de mest te verwaarden (door bijvoorbeeld het opwekken van biogas). Overigens kondigde China in 2017 al aan de subsidies op onder andere mestvergisters te gaan verhogen.

Als CEO en eigenaar van Muyuan maakte Qin Yinglin tussen 2018 en 2023 ook deel uit van het Chinese parlement. Hij was dus goed op de hoogte van plannen om methaan en milieuverontreiniging te reduceren. Zo werd in 2016 "het beheersen van niet-CO2 broeikasgassen" (zoals methaan) opgenomen in China’s 13e Vijfjarenplan (2016-2020). Bovendien heeft China al een recente geschiedenis van plannen om milieuvervuiling door mestopslag tegen te gaan.

Muyuan zwemt in het geld

Muyuan zegt zelf het geld uit CO2-certificaten daadwerkelijk nodig te hebben voor de investering in deze vergisters, omdat het anders ‘geen goede business case’ zou zijn. Toch is het erg aannemelijk dat Muyuan de mestvergisters uit eigen zak kon financieren. Een jaar voor de bouw van de vergisters in 2020 maakte Muyuan een winst van 4,25 miljard dollar. In de projectdocumentatie lezen we dat Muyuan rekent met een investering voor de bouw en operationele kosten van gemiddeld 1,7 miljoen per vergister. Maal 318 vergisters is dat een totale investering van 540 miljoen voor alle boerderijen. Dit is zo’n 13 procent van de winst in 2020.

Koper easyJet

Waarom kocht easyJet juist certificaten van Muyuan? In een reactie verwijst easyJet naar de Franse overheid die vliegtuigmaatschappijen verplicht om binnenlandse vluchten te compenseren met certificaten van nieuwe Europese projecten. Maar als deze niet te vinden zijn onder de 40 euro per ton gereduceerde CO2 mag men buiten Europa winkelen. EasyJet heeft dit kunnen aantonen en lijkt spekkoper, want Muyuan rekent met een kostprijs van 1,5 euro per gereduceerde ton CO2.

EasyJet benadrukt dat de certificaten van het Muyuan-project niet aan klanten zijn verkocht ter compensatie van hun vluchten maar om te voldoen aan de wettelijke verplichting. Easyjet zegt wel dat ze daarbij wel aan een aantal eisen moet voldoen: “De projecten zijn gestart in of na 2020 en mogen geen negatieve invloed hebben op de biodiversiteit.”

Ontbossing in de Amazone

Hoewel de compensatieprojecten van Muyuan mogelijk geen directe invloed hebben op de biodiversiteit, is het onmiskenbaar dat het bedrijf als geheel een grote impact heeft op zowel het klimaat als de biodiversiteit. Muyuan voedt zijn miljoenen varkens grotendeels met soja afkomstig van onder andere agro-industrieel gigant Cargill. Cargill staat bekend als één van de grootste aanjagers van ontbossing in het Amazonegebied. The World Benchmarking Alliance, een onderzoeksbureau dat de duurzaamheid van grote bedrijven vergelijkt en beoordeelt, benadrukt de schadelijke gevolgen van Muyuan's bedrijfsvoering door het bedrijf een schokkend lage score van slechts 6 op 100 te geven voor de manier waarop het omgaat met fragiele ecosystemen en de waardevolle biodiversiteit.

De explosieve groei van Muyuan Foods laat zien dat China er alles aan doet om de productie van varkensvlees te laten groeien. In het hele land transformeren varkensboerderijen in flatgebouwen. Het is onderdeel van Beijing’s streven om de concurrentiepositie van zijn landbouw te verbeteren en zijn afhankelijkheid van import te verminderen. En als de boeren zich aan het actieplan van de Chinese overheid houden staan er straks bij het gros van die boerderijen mestvergisters. Ook zonder CO2-certificaten.