Mensen met schulden kunnen via de website Geldfit en een 0800-nummer advies krijgen. De belofte is dat de situatie van mensen daarmee verbetert, maar cijfers om die stelling te onderbouwen zijn er niet. Kansfonds, wil mensen die in de bijstand leven binnenkort ‘gewoon 150 euro per maand geven’. Onvoorwaardelijk. Helpt dat wel?
In Nederland hebben ruim een miljoen huishoudens moeite om de financiële eindjes aan elkaar te knopen. Het probleem is dat mensen met schulden heel lang wachten met hulp zoeken. Teun is een van hen.
Dat heeft te maken met blokkades, met schaamte.
Teun werd uit zijn huis gezet omdat hij de huur en het gas/water/licht niet meer kon betalen. Hij probeerde 10 jaar zijn geldproblemen zelf op te lossen.
Schuldhulpverlening, wat werkt?
Clicks beloven te veel
De Nederlandse Schuldhulproute (NSR) is sinds 2019 actief en verwijst via de site Geldfit naar hulporganisaties. Je krijgt advies als je eerst een test invult. Volgens de NSR telden ze vorig jaar 1,2 miljoen clicks. Daarvan vroeg maar één derde om advies. Teun leest op de site dat ‘zijn situatie zal verbeteren’. Dat vindt Teun een ‘hele, hele, hele zware uitspraak, dat kan de site niet beloven’. Want na het advies moet je het zelf verder uitzoeken. En dat was nu net het probleem.
Bellen is geen oplossing
De NSR heeft ook een 0800-nummer, dat je kunt bellen op werkdagen tussen negen en vijf uur. Dan bieden ze een luisterend oor en geven contactgegevens van hulpinstanties. Maar, geeft de NSR toe, het komt voor dat organisaties opgeheven, onbereikbaar zijn of een hele lange wachtlijst hebben.
‘Als ik twee weken zonder geld zit en ga bellen dan heb ik nog steeds geen eten,’ zegt Joke die al acht jaar van het minimum leeft. Volgens haar zitten mensen die rekeningen in een schoenendoos stoppen, de deur niet meer opendoen en geen geld hebben, niet te wachten op advies.
Cash als redding?
Kansfonds wil het probleem van armoede bij de bron aanpakken. In 2024 start een tweejarig project in drie steden. Kansfonds geeft mensen die leven van het minimum ‘gewoon geld’, 150 euro per maand. Mensen mogen zelf weten wat ze met het geld doen.
De Universiteit van Amsterdam gaat onderzoek doen naar het effect hiervan op zorgkosten, stress en schoolresultaten van de kinderen.
Het was geweldig. Nu kon ik ook eens vakantiefoto’s laten zien.
Joke werd ingeloot voor de pilot ‘Gewoon geld geven’ van Kansfonds. Drie maanden kreeg ze 150 euro per maand extra. Ze heeft het geld opzijgezet en kon eindelijk eens op vakantie. Maar haar geldzorgen zijn niet voorbij.
Structurele oplossing
Clicks of cash lossen de reden van een beroerde financiële situatie niet op. Het demissionair kabinet trekt 2 miljard euro uit om ervoor te zorgen dat niet nog meer mensen tot armoede vervallen. Daarom worden het kindgebonden budget en de huurtoeslag verhoogd. Dat is ook géén structurele oplossing, omdat het niet genoeg is. De Commissie Sociaal Minimum stelt voor het minimumloon of de bijstand te verhogen. Daarvoor is 6 miljard nodig.
Uitkomst onderzoek
De website Geldfit verwijst in het advies naar de hulporganisaties van aangesloten gemeenten, maar verder moeten mensen het zelf uitzoeken. Óf ze uiteindelijk toeslagen of voorzieningen aanvragen of ergens hulp vinden, is onbekend.
De helft van de Nederlandse gemeenten is aangesloten bij de Nederlandse Schuldhulproute en promoot Geldfit en het 0800 nummer. Het blijkt dat mensen ook advies krijgen als een gemeente niet is aangesloten. Bovendien komt het regelmatig voor dat sommige hulpinitiatieven niet meer bestaan, onbereikbaar zijn of een hele lange wachtlijst hebben.
De financiering: gemeenten betalen tussen de 6 en 26 duizend euro per jaar voor aansluiting, afhankelijk van hun grootte. Daarnaast kreeg de Nederlandse Schuldhulproute ook geld van bedrijven en private financiers, én de afgelopen vijf jaar ruim 8 miljoen euro van het ministerie van Sociale Zaken.
Uit het Jaarverslag: de belangrijkste resultaten van Geldfit over 2022
- Ruim 1,2 miljoen mensen zetten een eerste stap naar financiële gezondheid via de
website van Geldfit.
Van die 1,2 miljoen bezoekers zijn er ruim 300 duizend die advies vragen. De andere 900 duizend doen dat niet.
- Meer dan 178.000 mensen ontvingen zelfinzicht via de online test.
Wat het betekent dat 178 duizend mensen zelfinzicht ontvingen, is de vraag. Uit het onderzoek van Pointer blijkt dat gemeenten niet evalueren niet of de website en het 0800 nummer, effectief zijn.
- Meer dan 136.000 mensen zetten een meetbare vervolgstap naar passende hulp.
De Nederlandse Schuldhulproute claimt van die 136 duizend, ruim 8000 mensen ‘begeleid’ te hebben naar de gemeentelijke schuldhulp. Pointer vroeg die cijfers op bij de onderzochte gemeenten om de claim te controleren, maar 70% heeft die cijfers helemaal niet.
