Vorige zomer vond er door de vogelgriep een ware slachting plaats onder de grote stern, een beschermde zeevogel, op Texel. Met het broedseizoen voor de deur is het afwachten of het zeer besmettelijke virus de komende maanden weer om zich heen slaat.
De beelden van ontruimde pluimveebedrijven met besmette kippen zijn al lang niet nieuw meer. Minder bekend is dat de vogelgriep in de zomermaanden op grote schaal ook slachtoffers maakt onder in het wild levende vogels.
“Er zitten op Texel twee flinke kolonies grote sterns, maar die zijn er vorig jaar door de vogelgriep helemaal afgemaaid, vertelt Mardik Leopold, zeevogelonderzoeker bij Wageningen University & Research (WUR). We spreken hem voor onze uitzending over vogelgriep onder wilde vogels.
Enorme sterfte
Er leven in Nederland volgens de onderzoeker een kleine 20.000 paar grote sterns. Het grootste aantal van West-Europa. De sterns zitten verspreid over negen of tien kolonies in het waddengebied en in de Zeeuwse en Zuid-Hollandse delta. “Al die kolonies zijn, op één klein kolonietje na, vorig jaar allemaal getroffen door de vogelgriep.”
“Er is dus een enorme sterfte geweest. We schatten in dat van de zwaarst getroffen kolonies 80 procent van de broedvogels dood is. En in de iets minder zwaar getroffen kolonies is dat nog altijd zo’n 50 procent. Dus we zijn ineens driekwart van de broedvogels kwijt.”
Kiezen tussen 2 kwaden
Beschermde vogels oprapen mag niet, ook al zijn ze dood. Afgesloten terreinen betreden ook niet. En dieren doodmaken is al helemaal verboden. Toch aarzelde Leopold afgelopen zomer geen moment. “Het is allemaal leuk dat je formeel op een dierenarts moet wachten, maar zo werkt het allemaal niet als je in een vogelkolonie loopt en er liggen een paar honderd vogels dood en ook nog een paar te creperen. Haast is geboden! Het virus wacht niet en anders ben je zo een paar duizend dode vogels verder.”
“Er zitten wel wat haken en ogen aan dat opruimen”, vertelt Leopold. Het terrein waar de zieke en dode vogels zaten, is van Natuurmonumenten. “Natuurbeschermers zijn op de wereld om de natuur te beschermen, dus die willen in het broedseizoen geen vogels verstoren.” Maar de dode vogels laten liggen en de zieke vogels met rust laten, was volgens hem geen optie. “Als je dat doet, loop je de kans dat alles doodgaat. Het is dus kiezen uit twee kwaden.”
Enorme aderlating
Naast de grote stern zijn en nog zeventien andere wilde vogelsoorten getroffen door de vogelgriep, zoals de Jan van Gent in Schotland. “De grootste zorgen zijn er om de grote jagers, een soort roofmeeuwen die achter andere vogels aanjagen om hun prooi af te pakken. Er zijn maar een paar duizend broedparen van deze soort op de wereld en die zijn ook zwaar getroffen.”
Volgens Leopold is de slachting onder de grote sterns in Nederland ‘een enorme aderlating’. Als er dit jaar geen nieuwe uitbraak komt, dan denken we dat het 20 à 30 jaar duurt voordat je weer de aantallen terug hebt van vóór de uitbraak. Komt er weer een uitbraak, dan kan het wel 50 jaar duren. We moeten er dus alles aan doen om nieuwe uitbraken te voorkomen.”
“Grote sterns willen graag bij elkaar zitten in een kolonie. Dus als 80 procent dood is, kan het goed zijn dat die 20 procent die over is, bij elkaar gaat zitten in een nieuwe kolonie. Ik durf dus niet te zeggen dat wij op Texel weer grote sterns hebben komend jaar.”
Oproep: maak een filmpje en deel je ervaringen met vogelgriep
Heb jij als particulier ervaring met het melden van zieke dieren door de vogelgriep? Of werk je op een dierenambulance en wil je je ervaringen delen? Wil je een filmpje maken van dieren met symptomen van vogelgriep en/of van het opruimen van zieke dieren? Deel hier je verhaal of mail naar marjolein.schut@kro-ncrv.nl.
