Marieke (55) is enig kind en in haar eentje mantelzorger voor haar hulpbehoevende moeder van 95. Dat doet ze met liefde, maar het kost haar ook steeds meer moeite vanwege haar eigen broze gezondheid. Nu de zorginstelling kampt met een personeelstekort en aan Marieke vraagt of zij meer zorg op zich wil nemen, krabt ze zich stevig achter de oren. “We zijn in de zorg gaten aan het dichten die straks op een andere plek weer openspringen.”
Heeft de zorginstelling van degene aan wie jij mantelzorg verleent, jou ook gevraagd om meer zorg op je te nemen? Terwijl jij je afvraagt of dat gezien jouw persoonlijke situatie wel mogelijk is? Of werk jij voor een zorginstelling waar jullie het zonder intensieve hulp van mantelzorgers niet meer redden?
“Ik grap wel eens dat ik voor mijn herseninfarct het nieuwste model iPhone was: vol power en zo weer opgeladen. Maar nu voel ik me meer een telefoon waarvan de batterij nooit meer helemaal vol raakt.” Marieke Peels is er het type niet naar om te klagen over haar gezondheidssituatie – ze houdt het liever wat luchtiger. Maar omdat ze zich als mantelzorger van haar moeder zorgen maakt over hoe de komende jaren eruit gaan zien, besloot ze toch te reageren op ons onderzoek naar de dementiezorg in Nederland. In onze uitzending lieten we zien dat mantelzorgers in veel gevallen de prijs betalen voor het feit dat het aantal mensen met dementie groeit, maar er geen enkele verpleeghuisplek bij wordt gebouwd.
Intensieve mantelzorg
De moeder van Marieke heeft dan wel geen dementie, maar is behoorlijk hulpbehoevend. Ze woont nog wel zelfstandig, in een woonzorgcomplex voor ouderen. Achter de voordeur wordt de zorg die Mariekes moeder nodig heeft verdeeld. Verpleegkundigen komen twee keer per dag langs voor haar lichamelijke verzorging, zoals douchen en steunkousen aantrekken. En Marieke doet alle boodschappen, de was, ze regelt de maaltijdservice en zorgt ervoor dat haar moeder nog buiten komt. “Omdat ik geen broers en zussen heb, komt de intensieve mantelzorg voor mijn moeder al jaren helemaal op mij neer. Maar sinds mijn herseninfarct is die zorg voor mij veel zwaarder geworden. Als ik daarin teveel heb gedaan, krijg ik daarna een ‘factuurdagje’ zoals ik dat noem: ik krijg keihard de rekening gepresenteerd en raak dan ontzettend vermoeid.”
Bij de landelijke vereniging voor mantelzorgers, MantelzorgNL, herkennen ze zich in het beeld dat Marieke schetst. Met name afgelopen zomer kwamen er opvallend veel telefoontjes binnen van mantelzorgers die van zorginstellingen de vraag kregen om bij te springen. “Het ging dan om wat kleinere hand- en spandiensten, zoals vaker een wandelingetje maken, of koffie schenken in het verpleeghuis. Maar ook om het overnemen van serieuze zorgtaken, zoals het douchen van je vader of je moeder. Wij merkten dat mantelzorgers met allerlei vragen achterbleven na het krijgen van zo’n verzoek: “Ben ik verplicht om dat te doen?” En: “Wat als het me gewoon niet lukt?” Wij adviseren zorginstellingen om in geval van personeelstekort het gesprek aan te gaan met mantelzorgers en de extra zorg niet plompverloren te eisen. Mantelzorgers snappen dan beter waar de vraag precies vandaan komt. En er moet ook altijd ruimte blijven om ‘nee’ te zeggen, want niet elke mantelzorger kan nog meer doen.”
Personeelstekort
Maar nu de zorgorganisatie van het seniorencomplex kampt met een personeelstekort, wordt er een dringend beroep op Marieke en andere mantelzorgers gedaan om extra bij te springen. Marieke: “Afgelopen zomer lagen er in het complex al overal flyers met de vraag of kinderen en kleinkinderen meer konden doen in de zorg. En nu heeft de zorginstelling alle mantelzorgers uitgenodigd om te bespreken hoe zij het zorgteam kunnen ontlasten, bijvoorbeeld door het douchen over te nemen.” Marieke wil zeker met de zorginstelling in gesprek, want ze snapt dat het personeelstekort steeds grotere problemen oplevert.
Maar ze vraagt zich wel af wat er van haar, als mantelzorger met een broze gezondheid, wordt verwacht. “Begrijp me niet verkeerd: het is niet makkelijk voor zorgmedewerkers momenteel. Maar mantelzorgers zoals ik hebben het op deze manier geregeld omdat we zelf ontlast moeten worden in de zorg, omdat het anders gewoon niet gaat. Nu vraagt de zorg ons om hén te ontlasten. Ik krijg het gevoel dat we als mantelzorgers op deze manier gaten proberen te dichten die op een andere plek weer net zo hard openspringen. Want als ik intensiever voor mijn moeder ga zorgen, vraag ik me af of ik zelf nog wel overeind blijf.”
Dit artikel verscheen eerder op 12 oktober 2022. De moeder van Marieke is inmiddels overleden. Het beroep dat er op mantelzorgers wordt gedaan is actueler dan ooit.
