In 2021 is de hoogste PFAS-overschrijding van Nederland gevonden in een sloot op een bedrijventerrein in Den Haag, grenzend aan een woonwijk. Deze ontdekking werd afgelopen zomer door Pointer landelijk nieuws. Buurtbewoners en de politiek waren stomverbaasd en het Hoogheemraadschap Delfland bekende eerlijk dat ze fouten had gemaakt. Nu, een half jaar later, is nog steeds onbekend hoe de giftige stof in de sloot terecht is gekomen. Sterker nog: de PFAS-waardes die sindsdien gemeten worden, stijgen alleen maar.
De meest vervuilde sloot van Nederland ligt aan de rand van bedrijventerrein Forepark in Leidschenveen, onderdeel van de gemeente Den Haag.
De sloot grenst aan een waterrijke woonwijk, waar John al bijna 19 jaar woont. Ook hij was verbaasd toen hij afgelopen zomer hoorde over de vervuiling. Hij ging naar de drukbezochte informatieavond die de gemeente in september organiseerde. Daar werd volgens John gezegd dat het mogelijk zou gaan om een historische vervuiling. Maar in de openbare notulen van de bijeenkomst is daar niets over te lezen.
Oproep: weet jij meer over de vervuiling?
Wij duiken weer in dit dossier en hebben jouw hulp nodig. Ben jij een bezorgde buurtbewoner die vlak bij de sloot woont? Ben jij als ambtenaar betrokken bij dit dossier? Of weet je in het algemeen meer van het lozen van gevaarlijke stoffen, en wil je ons helpen? Neem dan (anoniem) contact met ons op.
Voor de domme gehouden
Het ergert John dat hij na de bijeenkomst “weinig tot niets” meer heeft gehoord van de gemeente of het waterschap. Juist omdat ze beloofden de omwonenden op de hoogte te houden. “Het voelt alsof we voor de domme worden gehouden, het is bijna beschamend hoe ze met ons omgaan.” Hij kreeg in december alleen een brief, maar die riep meer vragen op dan het beantwoorde. Zo was te lezen dat er bij de laatste meting in de vervuilde sloot ‘fors hogere PFOS-waarden aangetroffen waren’. Hoeveel meer, daar staat niets over. En waarom de waardes van de giftige stof in de sloot nog steeds stijgen, blijft ook onduidelijk.
Luister hier de radio-uitzending van Pointer terug over dit onderwerp:
Wat zijn PFAS en waarom zijn ze zo handig?
PFAS (poly- en perfluoralkylstoffen) zijn een familie van ruim vierduizend chemische stoffen die bestaan uit variaties op fluorkoolstofverbindingen. Hieronder vallen onder meer PFOS, de giftige stof die is aangetroffen in de Haagse sloot, PFOA en GenX-stoffen. Ze hebben hele handige eigenschappen: ze maken producten vet- of waterafstotend. Dat komt van pas in tapijten, maar bijvoorbeeld ook in make-up en zonnecrème, in regenjassen, cupcakevormpjes, fastfoodverpakkingen, speelgoed, glijmiddelen en blusschuim.
PFAS hebben echter ook een groot nadeel: aan het begin van deze eeuw werd door wetenschappers vastgesteld dat ze lastig afbreken en ze zijn bovendien giftig. Daarom is PFOS sinds 2008 in veel toepassingen verboden. Ook PFOA en een paar stoffen die erop lijken, zijn sinds 2020 verboden voor producten voor consumenten. Denk daarbij aan anti-aanbakpannen.
Onderste steen moet boven
Afgelopen zomer zijn de gemeente en het waterschap een onderzoek gestart naar de oorzaak van de vervuiling. Dit onderzoek loopt nog steeds. Het waterschap heeft de vervuilde sloot inmiddels afgesloten, waardoor hij niet meer in verbinding staat met de sloten die door de woonwijk lopen. En dat lijkt te werken. Want waar de giftige stof in de vervuilde sloot juist stijgt, daalt het in de omliggende sloten in de woonwijk. Daarom zeggen de instanties dat het ook ‘weinig risico voor de gezondheid met zich meebrengt’ om – ook al is het geen officieel zwemwater - te zwemmen in de sloten in de woonwijk.
John en andere buurtbewoners zijn er niet gerust op en willen dat de onderste steen boven komt. Nog bijna dagelijks spreken ze onderling over de vervuiling. De woonwijk bestaat namelijk al bijna 20 jaar en misschien wordt deze giftige stof ook al 20 jaar in de sloot geloosd. “Hoe zit het dan met de bodem? En dan komt het toch ook in de lucht? Dat lijkt me ook niet goed voor je gezondheid.”
Een mogelijke conclusie van het onderzoek kan zijn dat er geen vervuiler wordt gevonden. Dat zou voor John onacceptabel zijn. “Dan zou ik absoluut bezwaar maken. De bron van de vervuiling moet gevonden worden. En uiteraard moet de vervuilde locatie ook gesaneerd worden.”
