Van een piloot die kerstbomen in de lucht tekent tot tientallen surveillancevluchten: deelnemers van het bootcamp #VreemdeVluchten vonden vorige week interessante vluchtpatronen in een enorme bak met data van Flightradar24 (een website die vluchtinformatie verzamelt). We zetten de interessantste vondsten op een rijtje, en hopen dat jouw tip iets aan ons onderzoek kan toevoegen.
Als je nog niet zo bekend bent met onze bootcamps: we nodigen lezers uit om in een tijdelijk ingerichte onderzoeksruimte vooronderzoek te doen naar een onderwerp. Kort gezegd concentreren we ons een paar dagen op een forse onderzoeksvraag, en daarbij vragen we de hulp van studenten Journalistiek en experts in. Deze keer wilden we weten of we vanuit de lucht worden bespied.
Om die vraag te kunnen beantwoorden, hebben we van Flightradar24 een jaar lang vluchtgegevens in de periode 2016 en 2017 boven Nederland ontvangen. Deze enorme bak aan data hebben we door een programma gehaald dat kijkt naar afwijkende vluchtpatronen. Cirkelt een toestel een tijdlang boven een bepaald gebied? Of legt een toestel andere routes af die niet zo efficiënt van A naar B gaan? Dan gaan we met onze bootcamp-deelnemers specifiek onderzoeken wat daar heeft plaatsgevonden.
Dat levert soms zeer opmerkelijke resultaten op. Hieronder vind je een overzicht van de meest interessante vondsten.
Kerstboom-vlucht
Voor de meesten van ons is een veilige start en landing met een vliegtuig al een prestatie die we nooit zullen bereiken. Piloot Joeri van Veen verlegde de lat nog verder: voor een kerstkaart vloog hij op 19 december 2016 de contouren van een kerstboom. Een vlucht die niet onopgemerkt bleef. "Ik zat nog in de auto op weg naar huis toen ik al werd benaderd door drie kranten, en later nog Edwin Evers van Radio 538."
Zo'n patroon vergt wat voorbereiding. Eerst de route tekenen, vervolgens importeren in de instrumenten van zijn toestel - een Van's RV-12 - en 'op de hand het plaatje afgevlogen'. Zoiets kun je niet overal in het luchtruim doen: voor bepaalde gebieden heb je toestemming nodig om te mogen vliegen, zoals boven Schiphol. "Maar het hele gebied waar de boom is gevlogen is ongecontroleerd luchtruim. Dat houdt in dat je geen contact hoeft te hebben met verkeersleiding en je vlucht niet vooraf hoeft te melden."
Mocht Joeri nog eens zo'n vlucht gaan maken, dan heeft hij nog wel één verbeterpunt: "Ik ben alleen wel de kerstballen vergeten."
Luchtfotografie
Door naar de serieuzere vondsten. In onze dataset vonden we namelijk 256 vluchten waarbij luchtfotografie of metingen worden gedaan. Als je al die patronen over elkaar legt, dan ontstaat een puzzel waarbij nagenoeg heel Nederland wordt ingevuld.
In 88 procent van de gevallen kunnen we de bedrijven achter deze vluchten vinden. Maar er zijn dus ook eigenaren die hun vlucht geanonimiseerd in de Flightradar-gegevens zetten.
Surveillance
De eerste dag van de tweedaagse bootcamp was bijna voorbij, en het enige dat wij vonden waren bovenstaande vluchten. Interessant, maar niet exact waar we op hadden gehoopt. Totdat we onderstaande vlucht ineens in onze dataset ontdekten.
Het registratienummer van dit specifieke vliegtuig wordt op een website voor vliegtuigspotters gelinkt aan een Nederlands surveillancebedrijf. In een gigantische hooiberg van ruim tienduizend vluchten vonden we vier vluchten met soortgelijke patronen: tijdenlang boven een gebied cirkelen, doorvliegen naar een andere regio en daar eenzelfde patroon uitvoeren. En met slim zoekwerk kom je wellicht erachter dat hier meer achter zit dan een recreatieve piloot. Wat precies? Dat gaan we uitzoeken.
De laatste twee vondsten willen we verder uitzoeken. Wie zit hier achter? Welke gegevens worden tijdens zulke vluchten verzameld? En wat betekent dat voor jou? We hebben flink wat aanwijzingen verzameld en experts gesproken, maar we zijn ook benieuwd of jij meer over dit onderwerp weet. Zo ja, tip ons dan via pointer@kro-ncrv.nl, of bekijk hier hoe je anoniem en veilig met ons in contact kunt komen.
Illustratie door Tijmen Snelderwaard.
Dit onderzoek is tot stand gekomen dankzij alle deelnemers van het bootcamp #VreemdeVluchten: Aïsha Selser, Annemijn van Langeveld, Doejska Boumans, Esmay Versteegh, Harro Ranter, Jeroen van de Nieuwenhof, Kiki Steenbakkers, Loet Kuipers, Laura Rooyens, Mirthe van Wijngaarden, Rens van de Plas, Rosanne van Schriek, Stephanie Roggekamp, Jerry Vermanen, Thomas Mulder, Peter Keizer, Anoek Hofkens, Frederike Geerdink, Heinze Havinga en Deborah de Nies.
