Deze factcheck is uitgevoerd in het kader van de gezamenlijke factcheckmarathon van het AD, Nieuwscheckers en Pointer (KRO-NCRV) in de aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen op 22 november 2023. Bekijk hier alle factchecks.

In totaal duurt haar filmpje meer dan 12 minuten. Mona Keijzer heeft heel wat woorden nodig om haar betoog kracht bij te zetten. De kern is dat we ons niet blind moeten staren op de doorrekeningen van verkiezingsprogramma’s. Want daarin wordt naar een aantal belangrijke dingen helemaal niet gekeken, zegt Keijzer. Ze noemt wat voorbeelden, waaronder: "De middenklasse die 80 cent belasting betaalt over elke extra verdiende euro."

Dat is wel héél veel

80 procent belasting, dat is wel héél veel. Niet bepaald iets dat de middenklasse stimuleert om bijvoorbeeld meer te gaan werken. Maar klopt het cijfer wel? Gevraagd waarop ze zich baseerde, stuurt Mona Keijzer via whatsapp een tabel met percentages over 'de marginale belastingdruk'.

De marginale belastingdruk is inderdaad een getal dat laat zien hoeveel procent er van een extra verdiende euro naar de overheid gaat. Let op: dat is dus iets anders dan het belastingpercentage dat je over je totale inkomen betaalt. Inderdaad blijkt dat de belasting over extra inkomen op kan lopen tot 80 procent, soms zelfs net iets meer. Máár: de tabel van Keijzer blijkt uitsluitend betrekking te hebben op alleenverdieners met twee kinderen én een huurhuis.

Dat zijn mensen die in een bijzondere situatie zitten. Ze krijgen behoorlijk wat geld van de overheid. Kindgebonden budget bijvoorbeeld. Huurtoeslag. En belastingkortingen. Zodra zij extra inkomen krijgen, gaan deze bedragen omlaag. Daardoor houdt deze groep per saldo niet zoveel over. Soms gaat er inderdaad wel 80 cent van iedere extra euro naar de overheid, zo blijkt uit de tabel van Keijzer.

Maar dat is niet het hele verhaal. Er zijn ook zat mensen in de middenklasse met een heel andere situatie. Tweeverdieners bijvoorbeeld. Mensen zonder kinderen. Of mensen in een koophuis. Zij houden van een extra verdiende euro doorgaans méér geld over.

Hoe zit het dan wél?

Hoeveel iemand bij een inkomensverhoging precies netto overhoudt, kan enorm verschillen. Het hangt bijvoorbeeld af van je toeslagen, het aantal kinderen en wat je eventuele partner verdient. Het merendeel van de werknemers (65 procent) moet van een extra euro tussen de 40 en 60 cent aan de overheid afstaan. En die 80 cent die volgens Mona Keijzer door de middenklasse wordt afgedragen? "Slechts 2 procent van de belastingplichtigen moet 80 procent of meer afstaan", weet econoom Bas Jacobs. De uitspraak van Mona Keijzer noemt hij dan ook 'totale onzin'.

Jacobs wijst erop dat het bij deze kleine groep bovendien gaat om mensen die in totaal juist enorm veel hulp van de overheid krijgen, via alle toeslagen en belastingkortingen. Dat die hulp wordt afgebouwd zodra mensen meer gaan verdienen, is op zich wel logisch.

Toch vindt Cor Overduin, belastingadviseur verbonden aan Grant Thornton, dat Mona Keijzer wel een 'terecht punt' maakt, ook al kloppen haar cijfers niet. Veel politici roepen dat werken moet lonen. "Maar wie meer gaat werken moet al snel 50 procent inleveren." Wat hem overigens ook stoort: voor de gemiddelde Nederlander is het bijna niet uit te rekenen, wat je overhoudt als je meer gaat werken/verdienen.

Tip: het Nibud heeft op zijn website wel een tool die kan helpen: de werkurenberekenaar.

Conclusie

Dat de middenklasse 80 cent belasting betaalt over iedere extra verdiende euro, is niet waar. Mona Keijzer heeft een cijfer gepakt dat bij lange na niet voor deze hele groep geldt. Zelf wil ze dat in een reactie op deze factcheck niet toegeven. Dat slechts 2 procent van de werkenden 80 cent van zijn extra euro in moet leveren, gelooft ze niet. "Ik betwijfel dat. Je moet schrijven wat je wilt, ik vind het fantastisch, maar ik ben juist het meest bezorgd om de mensen uit de tabel die ik je stuurde. De kostwinners, met een middeninkomen. Mensen voor wie het geen zin heeft om extra te gaan werken. Daar sta ik voor."