Van de stad tot het platteland, overal in het land komen mensen in opstand tegen windmolens in hun ‘achtertuin’. Het is echter een utopie om te denken dat beslissingen rondom de energietransitie iedereen blij zullen maken, zegt Petra Souwerbren van Natuur en Milieu Gelderland. Er zullen keuzes gemaakt moeten worden zegt ze. “Soms zijn dat keuzes die je zal maken met pijn in het hart.”
Onze CO2-uitstoot moet in 2030 drastisch zijn verlaagd vergeleken met 1990, zo is afgesproken in het Klimaatakkoord. Duurzame energiebronnen zijn daarbij essentieel. Dertig zogeheten Regionale Energie Strategie (RES) regio’s zijn daarom nu bezig met het zoeken naar geschikte locaties voor windmolens en zonneparken. Uit onderzoek van onder meer EenVandaag en Investico bleek vorige maand dat veel windmolens in beschermd natuurgebied verrijzen. Voor natuurorganisaties levert dat dillema’s op. Ze zijn aan de ene kant een voorstander van duurzame energie, maar aan de andere kant willen ze de schaarse en kwetsbare natuur in ons land zoveel mogelijk beschermen.
Natuurorganisaties vinden dan ook dat je eerst andere dingen moet hebben gedaan voordat je windmolens of zonneparken in of nabij de natuur plaatst. Zo kan er bijvoorbeeld meer gedaan worden met zonnepanelen op daken en we kunnen meer energie besparen. Ook hebben de organisaties een ladder voor de locatiekeuze: eerst de (minder) gevoelige locaties, zoals op en langs infrastructuur, daken, bedrijventerreinen, restruimtes, zandwinplassen en zo nodig uitwijken naar minder-productieve landbouwgrond.
Souwerbren denkt dat er soms te weinig oog is geweest voor de natuurbelangen bij het maken van plannen voor het opwekken van duurzame energie. Toch begrijpt ze wel waarom dat zo is gelopen. “Als jij de opdracht hebt om de energieopgaven voor elkaar te krijgen, zoek je plekken ver weg van de stad omdat je denkt dat daar de minste weerstand is.”
Verder bij de natuur vandaan
Voor ons onderzoek Klimaatconflict in de polder spreken we met Souwerbren af op de uitkijktoren bij Kootwijkerbroek, midden op de Veluwe. Het is een prachtige plek, waar het volgens haar ook geen goed idee is om windmolens neer te zetten. De natuur en de biodiversiteit in het gebied staan al jaren onder druk. Bovendien is een groot deel van de Veluwe natuurgebied met de hoogste beschermde status: Natura 2000. “De Veluwe is ziek, als gevolg van droogte, stikstofoverbelasting en recreatie. We moeten de natuur niet verder belasten.”
Toch zijn er de afgelopen jaren wel plannen geweest voor het opwekken van windenergie in dit gebied, zoals recentelijk langs de A1 die dwars door de Veluwe loopt. “Vogels vliegen hier overheen, maar als daar windmolens staan gaat dat voor problemen zorgen”, zegt Souwerbren. Volgens haar zijn er andere plekken die beter geschikt zijn, zoals bedrijventerreinen of knooppunten van infrastructuur.
Oproep
Spelen er bij jou plannen voor windmolens in een natuurgebied of heb je een andere tip rondom de energietransitie? Geef het aan ons door.
Uiteindelijk komen er geen turbines bij de A1. Uit onderzoek in opdracht van de provincie blijkt namelijk dat de Veluwe onder andere het leefgebied is van een bijzondere en bedreigde vogel, de wespendief. Deze vogel vliegt in het begin van het jaar vanuit Afrika naar Nederland om hier te broeden en doet dat vooral op de Veluwe. Volgens de laatste cijfers zijn er 94 broedpaartjes in het gebied aanwezig terwijl er 100 paartjes nodig zijn om de soort in stand te houden. Dit onderzoek zet daardoor een streep door tientallen windplannen op en rond de Veluwe.
Souwerbren: “Als het goed zou gaan met de natuur, dan gaat het goed met de wespendief en zou de bescherming van die soort naar beneden kunnen waardoor er een mogelijkheid voor een afweging van de molens ontstaat. Dat is nu nog niet het geval.”
Volgens haar zijn er verder bij de Veluwe vandaan wellicht wel mogelijkheden. Uit het wespendiefonderzoek van de provincie blijkt namelijk ook dat de vogel tot 8 kilometer buiten de Veluwe zijn voedsel zoekt en daar beschermd moet worden. “In die zone kan er wel wat, als de opgetelde effecten van die windmolens maar binnen de bescherming van de soort blijven.” Volgens haar kun je meer energie opwekken als je afstand van de beschermde natuur houdt, omdat de wettelijke natuurbescherming tot minder beperkingen leidt. Hoe verder bij dat gebied vandaan, hoe meer turbines er geplaatst kunnen worden. Dat kan nog meer worden als er gebruik wordt gemaakt van een stilstandvoorziening zegt ze. Met zo’n voorziening kunnen de molens stilgezet worden als er bijvoorbeeld een zwerm vogels overvliegt. “Wij moeten de aarde koesteren zodat deze gezond blijft en daar moeten we onze samenleving op in richten. Dan zullen we in de toekomst minder belemmeringen ondervinden.”
Maandag in Pointer: Gaan de klimaatdoelen ten koste van de schaarse natuur in ons land?
