Kijk hier onze uitzending Heel Holland zakt terug.

We spreken Hanssen voor ons dossier ‘Verzakte huizen’. Afgelopen november presenteerde het Nederlands Centrum voor Geodesie en Geo-Informatica (NCG) de nieuwste bodemdalingskaart van Nederland. Conclusie: als de bodem op deze snelheid blijft zakken, dan is de bodem in bepaalde delen van het land in 2050 meerdere decimeters gedaald. En dan gaat het om een gebied waar zo’n 9 miljoen mensen wonen.

Heel West-Nederland onder water

‘Soms is het goed om even een stapje terug te nemen. Door je af te vragen: hoe zijn we hier nu in beland,’ schetst Hanssen het probleem. ‘Het land waarin we wonen, hebben we voor een groot gedeelte zelf gecreëerd. We hebben de natuur om ons heen proberen te temmen, door water weg te pompen en dijken te bouwen. De grondwaterstanden zijn dus onnatuurlijk laag. We weten inmiddels niet beter, maar uiteindelijk is dat niet een natuurlijke situatie. Eigenlijk zou het westen van Nederland onder water horen te staan.’

In Groningen begon het ook met een scheurtje...

Hanssen ziet de enorme droogte van afgelopen zomer en de daaruit ontstane scheuren en verzakkingen als een belangrijke wake-up call. De hoogleraar Geodesie maakt de vergelijking met de aardbevingsproblematiek in Groningen: ‘Ook daar begon het klein, met een eerste aardbevinkje en hier en daar een scheur. Maar sluipenderwijs wordt zo’n probleem erger. En als we niet alert zijn, gaat het hier op dezelfde manier gebeuren. Het begint met een scheur in een huis, dan worden het twee huizen, een straat, een dorp. En voor je het weet, is het probleem vrijwel onbeheersbaar.’

Oorzaken van de bodemdaling

Op de nieuwste bodemdalingskaart is goed te zien dat met name het veenweidegebied in het westen van Nederland verzakt. Die verzakkingen worden met name veroorzaakt door inklinking: doordat de bodem uitdroogt, vergaat het veen en zakt de bodem. Het is dus niet zo gek dat de extreem droge zomer dit proces van inklinking heeft versneld. Tel daarbij op dat de zeespiegel stijgt en het klimaat in rap tempo verandert (warmere en drogere zomers) en het probleem is helder.

Ben je benieuwd hoe snel de bodem onder jouw voeten zakt? Op deze site kun je dat uitzoeken door jouw adres in te vullen.

Miljarden euro’s schade

Het Planbureau voor de Leefomgeving heeft twee jaar terug berekend dat de schade van de verzakkingen in 2050 kan oplopen tot 22 miljard euro. Daarom zal de politiek nu met antwoorden moeten komen, vindt Hanssen. ‘We zijn gewend alles te houden zoals het is, maar dat kan helemaal niet. Bodemdaling staat helaas niet zo sexy op de politieke agenda. Maar dit probleem gaat niet vanzelf weg natuurlijk. We moeten leren accepteren dat ons land verandert.’

Wat de hoogleraar maar wil zeggen: we zijn er in Nederland eeuwenlang in geslaagd droge voeten te houden. Nu is het zaak ook met die bodemdaling om te leren gaan, en slimme oplossingen te verzinnen. Dat zou kunnen betekenen dat de grondwaterstand relatief moet worden verhoogd. Iets dat vergaande gevolgen kan hebben, bijvoorbeeld voor ons weidelandschap.

Einde van het vertrouwde weidelandschap?

‘Als je de grondwaterstand niet mee laat zakken met de bodemdaling, spaar je onze historische binnensteden. Maar dat betekent wel dat het op het platteland natter wordt. Dat er minder gras groeit en koeien er niet meer kunnen lopen. Het landschap wordt dan meer moerasachtig, zogenoemde ‘wetlands’, met veel riet en modder.’

Hanssen begrijpt heel goed dat de Nederlandse boeren de grondwaterstand liever mee laten zakken met de bodemdaling. ‘Dat is hun bestaansrecht, die hebben daar geen boodschap aan. Je kunt je alleen afvragen of dat een duurzame oplossing is, omdat we dan lokaal wellicht nog vijf meter verder zakken. Willen we dat, en wat zijn de gevolgen voor het stedelijke gebied? We leven in een klein land, met heel veel tegengestelde belangen. Ook op dit punt zullen we er samen uit moeten komen.’