Jordan Peterson is een Canadese conservatieve cultuurcriticus, met ruim 8 miljoen volgers (vooral jonge mannen) op Instagram. Hij staat voornamelijk bekend om zijn controversiële uitspraken over feminisme en transgenderrechten.

In deze TikTok-video zit Peterson in een stoel tegenover psycholoog Sarah Hill. Ze praten over de negatieve effecten van de pil op gebruikers, zoals een verandering in partnerkeuze. Hill legt uit: “Vrouwen aan hormonale anticonceptie hebben een voorkeur voor een minder mannelijk gezicht en stem.” “Oh oh, dat is een probleem," zegt Peterson. “Dat zou betekenen dat vrouwen aan de pil een voorkeur hebben voor vrouwelijkere mannen. (...) En dat zou betekenen dat vrouwen aan de pil niet van mannelijke mannen houden,” zegt Peterson verschrikt. “It’s terrifying, if that’s the case.”

Mannelijke mannen

Kunnen mannelijke mannen door vrouwen aan de pil dan geen 'echte man' meer zijn? Meerdere rechts-conservatieve influencers verspreiden hier TikTok-video's over: “This is ruining masculinity.”

Ryan Russo, fitness influencer, zegt in deze video dat het goed zou zijn als meer vrouwen zouden stoppen met de pil: "Mannelijkheid zal opnieuw worden veiliggesteld. (...) Dit zal het einde zijn van simps*."

Maar: voor het idee dat vrouwen aan de pil minder vallen op mannelijke mannen, is het bewijs flinterdun, legt Anne Marieke Doornweerd, biopsycholoog aan de Universiteit Utrecht, uit. De studie waar influencers zich veelal op baseren is gedaan met slechts een klein aantal proefpersonen. Doornweerd: “Die studie liet zien dat pilgebruikers minder voorkeur hebben voor mannelijke gezichten (oftewel strakkere kaaklijnen) dan niet-pil gebruikers. Er zijn ook studies die het omgekeerde laten zien. Een grotere studie met 6000 vrouwen liet bijvoorbeeld helemaal geen effect zien. Dus als dat effect er al is, dan zal dat heel erg klein zijn."

Ontpillen

Vrouwen aan de pil houden van vrouwelijkere mannen; het is één van de misvattingen die online rondgaat over de pil. Een andere misvatting die veel rondgaat betreft (on)vruchtbaarheid: vrouwen die lang aan de pil zitten zouden later moeilijker kinderen kunnen krijgen.

Volgens influencer Ismee Kok (60 duizend Instagramvolgers) zou de pil slikken zwanger worden later in je leven bemoeilijken. Als je vroeg aan de pil gaat, kan dat er volgens haar voor zorgen dat je cyclus moeilijker op gang komt: “Je hebt tot je 18e, 21e nodig om hormonaal in balans te komen. Je lichaam heeft daar even voor nodig. Dus als je dat vanaf je 12e gaat beïnvloeden, dan kom je daar nooit meer goed in." Volgens Kok zorgt jong aan de pil gaan voor onvruchtbaarheid: “Want hoe the fuck denk je dat je lichaam dat op gaat pakken als je na twintig jaar stopt met de pil. (...) Je moet echt heel veel doen om je lichaam te ondersteunen. Dat heeft echt heel erg lang nodig.”

Ook influencer Vivian Reijs (98 duizend Instagramvolgers) vertelt dat bij jonge vrouwen de pil het hormonale systeem compleet stillegt. "Dus dit is best wel een groot probleem onder vrouwen die zwanger willen worden. Die cyclus komt gewoon niet op gang, die connectie is jarenlang verstoord."

In dezelfde video promoot Reijs haar eigen Cyclus Support Box voor vrouwen met een onregelmatige cyclus. Reijs: “Je ziet dan vaak dat meisjes jong aan de pil gaan, en dan zijn ze 32, en dan komt die cyclus niet op gang (...) Die cyclus heeft nog nooit zelf die connectie gemaakt.”

'Soms duurt het even'

Onzin, zegt gynaecoloog Esther Nijhuis, verbonden aan het ziekenhuis Nij Smellinghe in Drachten. De pil slikken beïnvloedt je vruchtbaarheid niet. "Als je op je 32e stopt met de pil om een kindje te krijgen, dan ben je wel een beetje aan de late kant, want dan keldert je vruchtbaarheid. Dat kan een reden zijn waarom je niet meer ongesteld wordt.”

"Wat ook kan, is dat de pil slikken problemen maskeerde waarvan je niet wist dat je ze had. Het kan natuurlijk zijn dat je al verminderd vruchtbaar was door een stoornis in je eisprong, doordat je ongemerkt chlamydia hebt opgelopen, of doordat je vervroegd in de overgang bent geraakt. En dat je daar pas achter kwam toen je stopte met de pil om zwanger te worden.”

Volgens Nijhuis zou je na 4 tot 6 weken in principe weer een cyclus moeten krijgen: “Het kan misschien zijn dat je niet meteen binnen een maand na het stoppen met de pil ongesteld wordt, maar dat komt wel weer. Soms duurt dat even. Maar dat heeft niet met die anticonceptiepil te maken.”

Ismee Kok laat in een reactie weten niet in gesprek te willen gaan over haar claims over vruchtbaarheid. Vivian Reijs reageert dat ze in de praktijk wel vaak vrouwen ziet die maanden of jaren na het stoppen met de pil nog een onregelmatige cyclus hebben. Verder ontkent ze dat ze de claim maakt dat de pil leidt tot onvruchtbaarheid: “Het kán ermee te maken hebben.”

Andere veelgenoemde claims over de pil checken we uitgebreid in de Pointer Checkt uitzending. Kijk ‘m hier:

Negatieve ervaringen

Om te achterhalen hoe er op TikTok precies over anticonceptie wordt gedacht, heeft Pointer vierhonderd video’s over anticonceptie op TikTok geanalyseerd. 13% van de video’s over hormonale anticonceptie op TikTok bevat misinformatie zoals in deze video’s. De helft van die video’s refereerde naar een product in de video of op het TikTok-account. Zo zijn er influencers die eigen supplementen verkopen die je zouden helpen ‘ontpillen’. Anderen geven lezingen of bieden workshops aan.

Daarnaast bevatten zo’n 2 op de 5 video’s (42%) over hormonale anticonceptie op TikTok een negatieve ervaring of raadden hormonale anticonceptie af. De meeste andere video’s waren neutraal of informatief. Enkele video’s bevatten positieve ervaringen.

Bijwerkingen

De negatieve ervaringen gingen veelal over de bijwerkingen van hormonale anticonceptie – met name de pil. Zo zeiden mensen ‘geen hormonen meer in hun lijf te willen’. Uit onderzoek van Rutgers blijkt ook dat dit een belangrijke reden is voor vrouwen om te stoppen met hormonale anticonceptie: voor 62% van de vrouwen (18-29) was dit een reden om te kiezen voor natuurlijke methoden. Van de jongere groep vrouwen (18-24) gaf 18 procent als reden dat ze vaker positieve verhalen over natuurlijke methoden op sociale media zien.

Ook Anissa kiest sinds 5 jaar voor de natuurlijke methode. Zij zag online veel vaker andere vrouwen die stopten met de pil. Ze besloot ook te stoppen en voelde zich gelijk beter: “Ik heb toen ik aan de pil zat zo slecht in mijn vel gezeten. Ik heb echt huilbuien om niks gehad. Dan dacht ik achteraf, dat sloeg echt nergens op.” Ook had ze weinig zin in seks: “Als mijn vriend me wilde aanraken, dacht ik: ‘ja, doe maar gewoon niet’.”

Tevreden

Ondanks de groeiende kritiek op hormonale anticonceptie zijn veel vrouwen nog wel tevreden. Volgens het onderzoek Rutgers gebruikt 66% van de vrouwen tussen 18 en 29 nog hormonale anticonceptie. En cijfers van EenVandaag lieten vorig jaar zien dat driekwart van de vrouwen nog steeds tevreden is met de pil.

“Als mensen toch bijwerkingen ervaren, kunnen ze er altijd mee stoppen, of een andere pil proberen,” legt Nijhuis uit. Tegelijkertijd ontkent ze niet dat twijfels over de pil terecht zijn: ‘De anticonceptiepil bestaat al heel lang. We weten dat het redelijk veilig is. Maar wat het precies doet met de mentale gezondheid van gebruikers weten we eigenlijk niet. Dat is nooit echt onderzocht. Daar komt nu in de komende jaren denk ik wel meer duidelijkheid over.” Ook biopsycholoog Doornweerd snapt de zorgen: "Het is inderdaad bizar dat de pil al zo lang bestaat en ik nog steeds tegen jou moet zeggen dat we het eigenlijk niet weten.”

“Maar de gevaren van de pil worden nu verkeerd gepresenteerd op TikTok,” legt Nijhuis uit. “Als je onder je 35e de pil slikt, is dat écht geen verkeerde keuze.” En, ‘mannelijke’ mannen hoeven zich voorlopig ook nog geen zorgen te maken. Voor advies over anticonceptie verwijst Nijhuis door naar anticonceptievoorjou.nl, een tool die je kan helpen kiezen: “Je vult dan in, wat voor jou belangrijk is. Wil je er iedere dag aan denken, wil je wel of geen hormonen, hoe betrouwbaar moet het zijn. (...) Helaas is het zo dat er altijd voor- en nadelen aan een methode zitten, maar dan ben je in ieder geval geïnformeerd."

Anissa wil in ieder geval niet meer terug naar hormonale anticonceptie. “Het is alsof het echt zo’n regenachtige dag is en je hebt geen zin om naar buiten te gaan. En de volgende dag word je wakker en de zon schijnt. Dat is eigenlijk het verschil.”