Om erachter te komen in hoeverre jongeren in aanraking komen met misinformatie over het klimaat, zijn onderzoekers van Pointer en Beeld & Geluid op bezoek geweest bij een middelbare school in het westen van het land. Tien leerlingen tussen de 13 en 17 jaar kregen de opdracht om in een uur tijd zo veel mogelijk informatie over het klimaat op te zoeken. De leerlingen kregen een nieuw account, zodat hun kijkgeschiedenis geen invloed had op de video's die ze te zien kregen. En door kinderen zelf TikTok te laten gebruiken, kregen we op een natuurlijke manier inzicht in het algoritme van het platform.

Uit de data van de leerlingen blijkt dat zij regelmatig misinformatie voorgeschoteld krijgen wanneer ze op zoek gaan naar video’s over klimaat. Zo blijkt dat 30% van de video’s die wij als 'klimaatvideo' hebben gelabeld misinformatie bevat. De misinformatie die we tegenkwamen was divers: van alt-right die klimaatverandering simpelweg ontkent, tot progressieven die de gevolgen te sterk neerzetten of verkeerde argumenten gebruiken in hun betoog. Ook kwamen we veel video’s tegen van de Creatieve Maatschappij, een warrig kanaal vol complottheorieën waar we al eerder een verhaal over maakten.

De ijsbeer is niet uitgestorven

Zo stelt een video op TikTok ten onrechte dat de ijsbeer uitgestorven is en dat klimaatverandering daar een oorzaak van is. Een andere bewering die veel voorbij komt is de claim dat klimaatverandering van alle tijden is. Deze boodschap wordt onder andere verspreid door Joe Rogan. "Hier wordt belangrijke context weggelaten", zegt klimaatwetenschapper Bart Verheggen. "Wat er niet bij wordt verteld is dat de huidige klimaatverandering nu door onze menselijke activiteit wordt veroorzaakt, dat het ontzettend snel gaat en dat het grote problemen veroorzaakt." Volgens Verheggen is de claim misleidend.

Omdat we de kinderen ook vroegen om video’s (grotendeels) uit te kijken en te liken, kregen we tevens meer inzicht in hoe aanbevelingen op TikTok werken. Op één video met misinformatie volgden er vaak meer. Hierbij zagen we opvallend vaak dezelfde patronen, waarbij dezelfde video’s in dezelfde volgorde werden uitgeserveerd.

In een reactie laat TikTok weten dat het onderwerp klimaatverandering een belangrijk speerpunt is. "Wanneer er op ons platform gezocht wordt op 'klimaatverandering', wordt door middel van een label verwezen naar betrouwbare bronnen en hoe gebruikers die kunnen identificeren", laat een woordvoerder weten. Daarnaast laat TikTok weten dat ze naar aanleiding van ons onderzoek "op een aantal van de accounts en video’s gepaste actie hebben ondernomen". Hieronder valt bijvoorbeeld het bannen van accounts, het verwijderen van content of het minder prominent maken van posts.

Dit onderzoek is gedaan in samenwerking met Beeld & Geluid. Het project wordt mede mogelijk gemaakt met steun door SIDN fonds.

Bekijk hieronder de aflevering van Pointer Checkt over de verspreiding van misinformatie over het klimaat op TikTok: