Toen Themba in Utrecht studeerde, maar nog in Dordrecht woonde, deed ze alles om te voorkomen dat ze in de trein in slaap viel. Haar vriendinnen hadden hier geen problemen mee, maar Themba was altijd op haar hoede uit angst dat er iets zou gebeuren. In het laatste jaar van haar opleiding gebeurde dat ook. Themba was zo moe dat ze tijdens de treinreis in slaap was gevallen, toen ze wakker schrok van een hand op haar been.

Naast haar in de trein was een op het eerste oog 'gewone' man komen zitten, met aktetas en al. Themba dommelde weer weg, tot ze opnieuw een hand voelde. Nu tussen haar benen. "STOP!" Het klaslokaal valt stil. "Dat had ik willen schreeuwen", zegt Themba. "Ik had in die bomvolle trein om hulp willen vragen en de man van me af willen duwen. Maar ik deed niets. Ik pakte mijn spullen en ik liep de trein uit."

Nageroepen of gefloten

Themba’s anekdote is een van de eerste scenes uit Je Wilde Toch, de voorstelling die ze vandaag samen met Swendeline op het Stedelijk Dalton Lyceum in Dordrecht speelt. Aan de hand van persoonlijke ervaringen verkent het duo met een groep tweedeklassers de thema’s seksueel grensoverschrijdend gedrag en straatintimidatie.

Wordt er wel eens wat tegen je gezegd, naar je geroepen of gefloten? Is het inderdaad zo dat meisjes het vaker meemaken dan jongens? Welke opmerking is oké en welke niet? En waarom eigenlijk niet? De persoonlijke voorbeelden van Themba en Swendeline zijn eindeloos. Voor de klas gaat het in razend tempo van:

"Je speelt toneel toch? Welke rolletjes kun je allemaal in bed?"

en:

"Hoe kun jij nou nog geen vriendje hebben? Je hebt zo’n knap koppie!"

naar:

"Je bent zo klein, ik kan jou alle hoeken van de kamer laten zien!"

tot (een klassieker):

"Daar moet een piemel in!"

Iedere vrouw is op haar hoede

Uit onderzoek van Plan International bleek vorig jaar dat 83 procent van de jonge vrouwen onder de 25 in Nederland te maken heeft gehad met seksueel ongewenst gedrag in de openbare ruimte. Swendeline en Themba hadden aanvankelijk smakelijk gelachen toen ze ervaringsverhalen begonnen uit te wisselen. "Maar dat is natuurlijk heel gek", zegt Themba. Ze realiseerden zich tijdens het maken van hun voorstelling pas echt: het gebeurt dus altijd en overal. Praktisch iedere vrouw weet niet beter, is op haar hoede en past haar gedrag aan.

Zo liep Themba een keer van school naar huis toen een man haar vanuit het niets – nota bene in de straat van haar ouderlijk huis – bij de heupen greep. Swendeline was pas zeventien toen ze een man de weg naar het station wees, die haar daarna achtervolgde en zei: "Je kunt anders ook wel met mij mee naar huis". Of de man die na een avondje stappen uit het niets op haar afstapte met de opmerking "zal ik eens even mijn pik in jouw bek stoppen?"

Onschuld verloren

Swendeline, die ook stadsdichter van Dordrecht is, heeft het gevoel dat ze door de jaren heen een deel van haar onschuld verloor. "Wat ik echt heel jammer vind, want ik treed mensen niet meer zo open tegemoet als ik zou willen. Maar als een man mij aanspreekt, heb ik daar eigenlijk standaard m’n twijfels bij. Ik denk eigenlijk nooit dat iemand die mij de weg vraagt, omdat diegene dat ook echt wil weten.” Themba: “Het is zo’n onderdeel van je leven, dat het eigenlijk heel normaal is geworden."

In de klas op het Stedelijk Dalton Lyceum wordt instemmend geknikt. Het is goed om hierover te praten, zegt een meisje na afloop. "Omdat het echt levensveranderend kan zijn. Heel erg dat wij dat als mensen gewoon met elkaar doen."

In samenwerking met het AD startten we een grootschalig onderzoek naar plekken in Nederland waar vrouwen zich onveilig voelen. Dat onderzoek loopt nog, meedoen kan hier.

Bekijk hier de uitzending over straatintimidatie: