“Ik wil hier mijn kinderen laten opgroeien en dat zij gezond door het leven gaan”, zegt Peter Buck (30). Hij groeide op in Tricht, ‘de grootste fruitgemeente van Nederland’. In de fruitteelt in het dorp wordt van oudsher veel gebruik gemaakt van bestrijdingsmiddelen. De komst van een nieuwe pioenrozenkwekerij zorgt nu voor veel onrust, vooral bij bewoners die pal aan de percelen met pioenrozen wonen.

Spuitplan

Inmiddels is het eerste perceel al aangeplant, terwijl omwonenden, vertegenwoordigd in de werkgroep ‘Stop Pioenrozen Tricht’, nog met veel vragen zitten. De werkgroep, voorstander van biologische teelt, wil weten welke bestrijdingsmiddelen de teler wil gebruiken en wanneer hij van plan is te gaan spuiten. Zonder ‘spuitplan’ weten bewoners niet waar zij aan toe zijn én of zij mogelijk gezondheidsrisico’s lopen. “Zolang hij niet transparant is, kunnen wij eigenlijk alleen maar uitgaan van het ergste”, vindt Buck.

De pioenrozenkweker geeft op zijn beurt aan dat dat een onredelijke eis is. “In de pioenrozenteelt bestaan geen spuitplannen”, legt Alwin Pippel uit. “Een spuitschema houdt in dat er een vooraf opgezet plan is om spuitmiddelen toe te passen. In de fruitteelt is dat wel het geval, maar bij pioenrozen wordt alleen gespoten als het nodig is om te spuiten.”

En dat wil hij zo min mogelijk doen. Pippel wil ‘zo duurzaam mogelijk’ gaan telen. En op termijn streeft hij naar biologische teelt. “Maar om biologisch te telen, heb ik een overkapping nodig en dat willen de bewoners niet. Zij vinden dat niet mooi.” Een overkapping zorgt er volgens de kweker voor dat hij de planten beter kan beschermen tegen weersinvloeden als regen en hagel, die plantenziektes kunnen veroorzaken. En daardoor hoeft hij minder te spuiten tegen ziektes zoals schimmel. Bovendien zou een overkapping juist voorkomen dat bestrijdingsmiddelen zich verspreiden, mocht er toch gespoten worden.

Gezondheidsrisico’s

Maar de beloftes van de kweker overtuigen Peter Buck niet, zolang hij niet weet welke bestrijdingsmiddelen de teler mogelijk tóch gaat gebruiken. En zijn zorgen zijn niet helemaal onterecht, stelt ook de Gezondheidsraad in een advies uit 2020. Uit steeds meer wetenschappelijke studies blijkt dat bestrijdingsmiddelen op termijn ernstige ziekten van het zenuwstelsel kunnen veroorzaken zoals Parkinson, Alzheimer en ALS.

De zaak Boterveen

Ook andere omwonenden kwamen afgelopen jaren in aanvaring met telers. Vooral in de lelieteelt, waar met nog veel meer gif wordt gespoten. Vorig jaar gaf een rechter omwonenden van een lelieveld in het Drentse Boterveen gelijk. Die oordeelde dat de teler uit voorzorg direct moest stoppen met spuiten. In hoger beroep werd bepaald dat hij wél weer mag spuiten, maar nog maar met vier middelen in plaats van de ruim 30 middelen die hij daarvoor gebruikte. De zaak was een doorbraak voor bewoners en er volgden al snel meer rechtszaken op andere plaatsen in het land.

Wat is hierin de rol van de overheid?

De overheid staat het gebruik van alle bestrijdingsmiddelen toe die zijn toegelaten door het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb). Maar toegestaan of niet, steeds meer omwonenden stappen naar de rechter omdat zij zich zorgen maken het gebruik van bestrijdingsmiddelen. En ook in andere zaken gaf de rechter hen (deels) gelijk.

Maar moeten de verantwoordelijkheid eigenlijk wel bij omwonenden liggen? En moeten provincies en gemeenten niet meer tegemoetkomen aan de zorgen van bewoners zoals in Tricht? Buck: “Het heeft de schijn dat de belangen van een invloedrijke en vermogende ondernemer belangrijker zijn dan de zorgen en gezondheid van een klein dorp.”