Deze factcheck is uitgevoerd in het kader van de gezamenlijke factcheckmarathon van het AD, Nieuwscheckers en Pointer (KRO-NCRV) in de aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen op 22 november 2023. Bekijk hier alle factchecks.

Spijt, verdriet en schaamte

Forum voor Democratie sluit zich op dit thema aan bij de SGP en de ChristenUnie. Zij schermen al decennialang met vermeende negatieve gevolgen van een abortus zoals spijt en psychische aandoeningen, om draagvlak te creëren voor strengere abortuswetgeving en het afschaffen van het abortusrecht.

Chris Stoffer lijstrekker van de SGP zei onlangs in de Kamer dat hij 'te doen heeft met vrouwen die wel die keuze hebben gemaakt, of hebben moeten maken. En daar soms heel erg last van hebben.' En het blijft niet bij uitspraken, het is onderdeel van het partijprogramma. Op de website van de SGP is te lezen, onder het kopje 'Abortus, waarom niet?' dat: 'niet weinig vrouwen spijt (krijgen) van een abortus, soms gebeurt dat jaren later' en dat vrouwen als gevolg van een abortus 'depressieve klachten kunnen krijgen.' Er zou zelfs een hoger risico op zelfdoding zijn.

De feiten

Maar het klopt dus niet. De afgelopen jaren is er uitvoerig onderzoek gedaan, in meerdere landen en ook meerdere jaren na een abortus. En hieruit ontstaat een consistent en overtuigend beeld: er is geen enkele aanwijzing dat het ondergaan van een abortus het risico op psychische aandoeningen verhoogt. En ook dat er veel keuzespijt zou zijn wordt weerlegd.

Dit betekent niet dat abortus geen heftige ervaring kan zijn. "Het kan natuurlijk zo zijn dat mensen verdrietig zijn en dat is onderdeel van een gezond verwerkingsproces," zegt Jenneke van Ditzhuijzen, onderzoeker onbedoelde zwangerschap aan de Universiteit Utrecht en het AMC. "Maar dat is iets anders dan spijt, dan echt denken van: ik had het heel anders moeten doen en gelukkig zegt de overgrote meerderheid er gewoon achter te staan."

1 procent van de vrouwen

Dat spijt na een abortus niet vaak voorkomt blijkt ook uit een grootschalig Amerikaans onderzoek, uitgevoerd in 2019. Voor de studie werden meer dan zeshonderd vrouwen over een periode van vijf jaar na een abortus gevolgd. Conclusie: 99 procent van de vrouwen heeft na vijf jaar geen spijt van hun abortus. De overige één procent ervoer na vijf jaar nog wel negatieve emoties, waaronder spijt. Dus ook gevoelens zoals verdriet, schuldgevoel en rouw. Maar, zegt Van Ditzhuijzen: "De meest voorkomende emotie is opluchting."

En dat is precies waar het gaat misgaat, volgens Daphne Latour, beleidsmedewerker bij Fiom, een expertise-centrum voor onbedoelde zwangerschappen.

"Al deze emoties komen voorbij, en allemaal door elkaar heen," zegt Latour. "In het overgrote deel van de gevallen nemen deze gevoelens vrij snel af na een abortus." Dat geldt niet voor iedereen, sommige vrouwen blijven negatieve emoties ervaren, wat overigens niet betekent dat deze vrouwen liever een andere keuze hadden gemaakt en dus spijt hebben, benadrukt Latour.

Anti-abortus-partijen stellen gevoelens als verdriet, rouw, pijn en schuldgevoel vaak gelijk aan spijt: dan zal de vrouw wel niet meer achter haar keuze staan. Het Fiom wordt hier ook mee geconfronteerd. Een pro-life-organisatie, ofwel anti-abortus-organisatie heeft onlangs ervaringsverhalen van vrouwen op de Fiom-website geanalyseerd en geturfd hoe vaak vrouwen over spijt spreken. "Dat is heel gevaarlijk", zegt Latour. "Iemand gebruikt zijn eigen woorden na een individuele ervaring, dit gooien ze dan allemaal op een hoop, sommen het op en concluderen dan: nou, héél veel vrouwen hebben dit." In de ervaringsverhalen schrijven vrouwen eerste emoties van zich af en heeft spijt in de verschillende verhalen een andere lading. "Om dat vervolgens te definiëren als een fout besluit, dat causale verband trekken, dat klopt gewoon niet," aldus Daphne Latour, beleidsmedewerker bij het Fiom.

Psychische aandoeningen

Het op één hoop gooien van emoties wordt ook gedaan bij vermeende psychische aandoeningen na een abortus. Brandpunt+ schreef eerder hoe de anti-abortusgroep Schreeuw om Leven, nauw verbonden met de SGP, op hun website allerlei negatieve gevoelens zoals verdriet, rouw en schuldgevoel schaart onder de vlag "ernstige psychiatrische problemen".

Nogmaals: Veelvuldig onderzoek toont overtuigend aan dat er geen verband bestaat tussen abortus en een verhoogde kans op psychische aandoeningen.

Waar baseren anti-abortuspartijen deze bewering dan op?

Vrijwel alle anti-abortus-partijen verwijzen naar een berucht literatuuronderzoek, waarvoor de resultaten van abortusonderzoeken van 1995 tot 2009 werden bestudeerd. Deze onderzoeken zijn al uitgebreid gedebunked door andere wetenschappers en de resultaten zijn dus achterhaald. De kritiek is dat in deze onderzoeken de psychiatrische voorgeschiedenis van vrouwen niet voldoende is meegenomen, waardoor, onterecht, een causaal verband tussen abortus en psychische aandoeningen wordt getrokken. Wetenschappers hebben tijdschriften verzocht om deze onderzoeken nietig te laten verklaren.

Emotionele nasleep

Want juist het verspreiden van dit soort valse beweringen rondom abortus werkt stigmatiserend, zorgt voor angst en staat een weloverwogen keuze in de weg, zegt het expertisecentrum voor onbedoelde zwangerschappen. "Je ziet steeds vaker dat er desinformatie wordt verspreid, waardoor vrouwen ook angstiger worden om voor een abortus te kiezen en het daardoor dus moeilijker vinden een weloverwogen keuze te maken als ze ongewenst zwanger zijn."

Het oordeel

Concluderend hebben vrouwen niet vaak spijt van hun abortus en hebben vrouwen geen grotere kans op psychische aandoeningen na een abortus.

Wij hebben alle drie de partijen om een reactie gevraagd maar hebben deze niet ontvangen.