“Dit is schokkend en grenzeloos wat hier gebeurt”, zegt Herman Bolhaar, Nationaal Rapporteur Mensenhandel en Seksueel Geweld tegen Kinderen. Hij heeft gekeken naar beelden van een experiment dat Pointer heeft uitgevoerd op de berichtendienst Telegram, bedoeld om inzicht te krijgen in de ervaring van slachtoffers van online shaming: het ongewenst verspreiden van seksuele beelden online.
Het experiment bevestigt voor Bolhaar zijn punt dat een veel structurelere aanpak nodig is om online shaming te bestrijden: “Een gesprek over seksuele normen moet een vaste waarde worden in de opvoeding.”
Voor ons experiment plaatsen we een telefoonnummer van een fictief meisje ‘Shayla’ met daarbij een tekst als ‘(06) ** ** ** ** geile blonde kech 18+ erg makkelijk’ in meerdere chatgroepen op Telegram. Het gaat om groepen waarvan tienduizenden mensen lid zijn en waarin dagelijks ongewenst vele foto’s, video’s en contactgegevens van vooral meisjes worden gedeeld, met als doel hen lastig te vallen.
De berichtjes over ‘Shayla’ op Telegram leveren tientallen reacties en telefoontjes op, waarbij het fictieve meisje meermaals wordt verzocht om een seksafspraak te maken. Zo schrijft iemand: “Ik hoorde dat je makkelijk was. En blond was. Ik wil neuken." Ook als ‘Shayla’ aangeeft dat ze dit contact niet wil, blijft ze berichten krijgen.
Oproep
Ben je leerling of docent, dan horen we graag van jou. Wat is jouw ervaring met voorlichting op basis- en middelbare scholen over online shaming? Gaat dat op jouw school goed, of zou er meer aandacht voor mogen komen? Laat het ons weten!
Normvervaging
Volgens Bolhaar laat het experiment zien dat er sprake is van normvervaging: “Dit zegt dus genoeg over wat er aan de hand is in Nederland en ook wat er aan ontbreekt. We zullen met elkaar in allerlei fases, in allerlei sociale verbanden, op scholen, maar ook in gezinnen, veel meer moeten gaan praten over welke normen we eigenlijk met elkaar willen in seksuele omgang. Want dit is natuurlijk grenzeloos en schokkend wat hier gebeurt. Seksuele ontwikkeling is een onderwerp wat over intimiteit gaat en behoort te gaan. En dat staat nu haaks op wat je hier in dit experiment ziet gebeuren.”
Wie zijn dan de mensen die zich schuldig maken aan online shaming? Bolhaar: “Het zijn vaak jongeren die niet bijgebracht hebben gekregen waar de grenzen liggen en welk respect je hebt te tonen voor iemand die aangeeft dat hij of zij dit niet wil. Veel jongeren weten niet wat grenzen zijn, voor zichzelf niet en laat staan voor een ander.”
Bolhaar verwijst terug naar het experiment: “Op de beelden zie je dat mensen gewoon maar binnen denderen bij iemand die ze totaal niet kennen en de meest intieme, brute voorstellen doen. Dat brengt me terug bij mijn punt dat we dat gesprek moeten aangaan met jongeren en hen ervan moeten doordringen en dat het niet past bij het normenkader wat we met elkaar willen hanteren.”
Die gesprekken zouden volgens Bolhaar eigenlijk al vanaf de lagere school moeten worden gestart. “En later ook in allerlei andere vormen waarin je elkaar tegenkomt. Wat je hier ziet gebeuren is grenzeloos gedrag. Het idee dat er een grens is lijkt niet te bestaan.”
Nationaal actieplan seksueel geweld
Volgens Bolhaar doen scholen, overheden en instanties nu te weinig om seksueel geweld tegen kinderen te voorkomen. De Nationaal Rapporteur roept het toekomstige kabinet op om na te denken over een nationaal actieplan seksueel geweld: een breed actieprogramma dat gaat over het beteugelen en terugdringen, maar ook het bevorderen van het gesprek over seksueel geweld.
“Er moet veel eerder en veel meer werk gemaakt worden van het voorkomen van seksueel geweld”, stelt Bolhaar. “Zoals we ook kinderen zwemles geven, moeten er structurele programma's komen rond deze thematiek, bijvoorbeeld op school. Het moet een vaste waarde worden in de opvoeding."
