Tientallen baasjes van huisdieren hebben zich inmiddels al gemeld bij Pointer. Rekeningen van duizenden euro’s voor een behandeling van hun hond of kat zijn geen uitzondering. Vooral in de avond- en nachtelijke uren lopen de kosten snel op, als mensen aangewezen zijn op gespecialiseerde dierenziekenhuizen. “3000 euro hebben we betaald voor onze hond. Na 48 uur hebben we onze lieverd alsnog laten inslapen. De gepeperde rekening deed ons verbleken”, zegt een huisdiereigenaar.

Angst voor overhand commercie

Afgelopen jaren heeft een handvol bedrijven op grote schaal dierenklinieken overgenomen. De angst is dat commercie de overhand krijgt in de dierenzorg. Ook minister Adema van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) heeft signalen ontvangen over de hoge kosten en wil onderzoek. “Ik wil dat onderzocht hebben. Er kunnen heel veel oorzaken zijn. Als het erop neer komt dat bedrijven te veel winst maken dan zou dat een slechte zaak zijn.” Adema benadrukt: “Een dier moet wel de basiszorg kunnen krijgen die noodzakelijk is. En als mensen vanwege de hoge kosten niet meer naar de dierenarts gaan om die basiszorg verleend te krijgen, dan is dat niet goed voor het welzijn van het dier. Dus ik vind het belangrijk dat die basiszorg toegankelijk blijft.”

Blinde vlek van toezichthouder

Er is nu geen toezicht op de prijzen bij dierenklinieken, want de dierenzorg is een vrije markt. Ook de golf aan overnames is voor toezichthouder Autoriteit Consument & Markt(ACM) een blinde vlek, zegt bestuursvoorzitter Martijn Snoep. “Wij zouden graag willen kijken of dat slechte gevolgen heeft voor consumenten, maar wij kunnen dat op dit moment niet onderzoeken. Dat mag wettelijk niet.” 

Kleine overnames hoeven niet gemeld te worden bij de toezichthouder, maar kunnen wel degelijk impact hebben op de prijs en kwaliteit van de dierenzorg. Dit probleem speelt ook bij huisartspraktijken en in de kinderopvang. Snoep gebruikt als metafoor een kralenketting om uit te leggen hoe die overnames werken: ”Een aantal bedrijven is bezig met kralen te rijgen, zo ook onder de dierenklinieken. Als je naar de hele ketting kijkt van al die verschillende kralen, dan kan het best zo zijn dat die partijen heel veel macht krijgen en de keuzevrijheid voor consumenten beperkt wordt.” De Mededingingswet zou gewijzigd moeten worden zodat de toezichthouder de bevoegdheid krijgt om ook kleine overnames te onderzoeken.

Dierzorgketens herkennen zich niet in kritiek

De grootste dierenzorgketens Evidensia en AniCura, hebben samen meer dan 400 praktijken in Nederland in handen. AniCura ruim 100 en Evidensia al meer dan 300 klinieken. Beide ketens zeggen zich niet te herkennen in het beeld dat diereneigenaren te hoge prijzen zouden moeten betalen. Dierenarts en chirurg Erik Wouters van AniCura: “We begrijpen natuurlijk dat mensen soms schrikken of zich overvallen voelen door de kosten. Wij bespreken altijd de kosten van tevoren, nog voordat we iets gaan doen. Bij elk dieronderzoek en elke behandeling bespreken we alle opties heel uitgebreid en van elke optie worden ook de voor- en nadelen besproken. Eigenaren kunnen dus uiteindelijk zelf kiezen wat bij hen het beste past.”

Pacemaker of kunstheup voor de hond? Het kan tegenwoordig allemaal

Volgens Wouters investeren juist de grote ketens in de kwaliteit van de dierenzorg met specialistische dierenziekenhuizen die 24/7 zorg leveren. “We hebben een hoog niveau aan materialen en behandelingen, zoals MRI-scans. Vroeger was het niet mogelijk om bijvoorbeeld een pacemaker of een kunstheup te plaatsen of een rughernia te opereren. En dat kan tegenwoordig wel.”

Ook een woordvoerder van Evidensia stelt dat zij juist de kwaliteit van de dierenzorg garanderen, ook in de nacht. “Evidensia is de enige organisatie in Nederland die op dit moment op zeven locaties verspreid door het hele land 24 uur per dag en 7 dagen in de week spoedzorg biedt. Als Evidensia er niet was, zouden deze dieren, afgezien van enkele uitzonderingen, geen plek hebben om naartoe te gaan buiten reguliere openingstijden.” 

Monopoliepositie dierenziekenhuizen Amsterdam in nacht

Pointer onderzocht hoe het met die bereikbaarheid van dierenartsen in de avond en nacht gesteld is.Vooral uit Noord-Holland kwamen berichten dat er dieren zijn overleden omdat ze niet op tijd de zorg konden krijgen. Van de 162 onderzochte dierenklinieken in deze provincie zijn nog maar 10 klinieken bereikbaar in de nacht, en voornamelijk alleen voor eigen klanten. Bijna alle praktijken verwijzen in de nachtelijke uren door naar de twee grote specialistische dierenziekenhuizen van AniCura en Evidensiain Amsterdam, die als enige wel 24/7 open zijn. Diereigenaren hebben in Noord-Holland daardoor nauwelijks nog een andere keuze. “Dit leidt tot meer dierenleed omdat diereigenaren soms niet op tijd bij een kliniek kunnen komen,” zegt zelfstandig dierenarts Maurice Kuyten uit Zwaag.

Dierenleed

Dierenarts Kuyten is één van de weinige vrijgevestigde dierenartsen in Noord-Holland die nog wel eigen nachtdiensten draait. Maar hij kan niet alle dieren redden. Baasjes met een dier in nood moeten vanuit Den Helder een uur rijden naar het dierenziekenhuis in Amsterdam of soms zelfs naar Rijswijk. Kuyten maakt zich grote zorgen over het welzijn van dieren, maar ook over de kosten die mensen dan moeten betalen. “Ze kunnen eigenlijk alleen nog maar naar de spoedkliniek toe en die heeft een monopoliepositie. Dan ben je zo’n 200 tot 300 euro kwijt. Alleen al aan een consult en dan heb je nog geen behandeling.”

Ook de dierenambulance in Den Helder slaat alarm over de situatie. Ambulancemedewerker Nick Pen maakt regelmatig schrijnende situaties mee. “Het is helaas meerdere keren voorgekomen dat een dier het niet gehaald heeft. Dat een hond iets in zijn luchtweg heeft en je kan gewoon eigenlijk bijna niks.”

Ernstig tekort aan dierenartsen

Dierenarts Ilona Wegman heeft een praktijk in Den Helder en is aangesloten bij dierzorgketen AniCura. Zij heeft de nachtdiensten uitbesteed aan het dierenziekenhuis in Amsterdam, omdat ze geen andere mogelijkheid meer zag. “Door een tekort aan dierenartsen is de werkdruk ontzettend hoog." Dit werd volgens haar ondragelijk toen een andere dierenkliniek zich terugtrok uit de samenwerking. "We moesten met steeds minder artsen de diensten dragen. En daarom hebben wij naar een andere oplossing gekeken om overdag ook voldoende fit te kunnen blijven en kwaliteit te kunnen blijven leveren. Ik vind deze situatie ook niet ideaal, maar het is op dit moment wel de situatie waar wij mee van doen hebben.” Wegman is nog steeds in gesprek met dierenklinieken in de regio om te kijken of er een andere oplossing mogelijk is.

De uitzending ‘Hoe blijft de medische zorg voor huisdieren betaalbaar?’ is zondagavond 10 december te zien om 22.09 uur bij KRO-NCRV op NPO 2.