Nederlanders en andere Europeanen die toevallig in Amerika geboren zijn en daardoor ook de Amerikaanse nationaliteit hebben, zijn niet altijd trots of blij met die dubbele nationaliteit. Zeker niet sinds een verdrag uit 2013 ervoor zorgt dat hun financiële gegevens worden opgestuurd naar de Amerikaanse belastingdienst, waardoor ze automatisch een fiscale fuik inzwemmen. Sindsdien vragen deze toeval-Amerikanen of ‘accidental Americans’ aandacht voor hun situatie.
Een uitspraak van de Geschillenkamer van de Belgische Gegevensbeschermingsautoriteit biedt hen hoop. Die geschillenkamer heeft doorgifte van gegevens van Belgen aan de VS verboden op grond van Europese privacyregels.
Luister naar de radio-uitzending van Niels Heithuis:
Toeval-Amerikanen
FATCA oftewel Kafka
Hoe is die fuik gemaakt? Via een wet met de omineuze naam FATCA (Foreign Account Tax Compliance Act) probeert Amerika belastingontduiking op te sporen. Door afspraken met vrijwel alle landen ter wereld geldt die wet ook buiten de VS. Mensen die de Amerikaanse nationaliteit hebben, komen daardoor wereldwijd in het vizier van de Amerikaanse belastingdienst IRS.
Dit wordt met name door mensen die toevallig door geboorte Amerikaan zijn (of doordat hun vader of moeder Amerikaan is) als onrechtvaardig ervaren: ze komen door allerlei regels in een Kafkaiaanse fuik terecht, want:
-
hun Nederlandse bank eist dat ze een Amerikaans burgerservicenummer aanvragen.
-
dit nummer wordt gekoppeld aan hun Nederlandse rekening.
-
de gekoppelde gegevens worden naar de Nederlandse Belastingdienst gestuurd
-
de Belastingdienst verzendt de gegevens naar de IRS.
-
de IRS eist een aangifte van de Nederlander. Het niet doen van aangifte kan in theorie leiden tot boetes.
Ontsnappen aan dit regime is moeilijk. Je kunt bij het Amerikaans consulaat in Amsterdam je Amerikaanse staatsburgerschap opzeggen tegen betaling van 2350 dollar. Maar dat ontslaat je niet van de plicht om aangifte te doen over achterliggende jaren.
Het is tot nu toe één Nederlander gelukt om dit systeem te omzeilen.
‘Dit moet stoppen’
Een van de opvallende aspecten aan dit belastingweb is dat privacygevoelige gegevens naar een land buiten de EU worden gestuurd. Toeval-Amerikanen in Nederland roepen de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) dan ook op om een halt toe te roepen aan die verzending. Zij putten nu hoop uit een uitspraak van de Belgische evenknie van de AP, de Gegevensbeschermingsautoriteit. Die oordeelt dat de doorgifte van gegevens van Amerikaanse Belgen onrechtmatig is.
Voorzitter Hielke Hijmans van de Geschillenkamer: “Je kunt niet zomaar van iedereen willekeurig gegevens doorsturen. Er zijn mensen die alleen maar in Amerika geboren zijn, daar verder geen band mee hebben en daar niet (lang) gewoond hebben. Hun gegevens worden doorgegeven aan de Verenigde Staten zonder dat wij weten wat daar met die gegevens precies gebeurt. Daarom hebben wij gezegd: ‘Dit moet stoppen’ en wij hebben een verbod opgelegd aan de Belgische staat om dit nog langer door te geven.”
Hoop
De Nederlandse groep Accidental Americans reageert hoopvol op de uitspraak in België. “Vooral door de onderbouwing. Op basis van oude wetgeving mocht het al niet. En op basis van de AVG (Europese privacyrichtlijn) ook niet,” zegt woordvoerder Rob Gerretsen.
“Wij hebben ook klachten neergelegd bij de Nederlandse AP. Die wilde ze eerst niet in behandeling nemen omdat het geen prioriteit had. Maar in januari kregen we te horen dat ze het toch gaat onderzoeken. Over de voortgang krijgen we geen bericht.”
De AP laat weten dat nog niets gezegd kan worden over de conclusies zolang het onderzoek loopt. Wel zegt de dienst dat het besluit van de Belgische GBA wordt meegenomen omdat het “heel wat werk kan schelen waar de situatie dezelfde is als in België”.
