Tijdens ons onderzoek over online shaming hebben we meerdere personen gesproken die met exposing te maken hebben gehad. Nietsvermoedend krijgen ze ineens tientallen telefoontjes en berichten van opdringerige mannen die seks met ze willen, of ze voor hoer en slet uitmaken. Het zijn heftige verhalen waaruit duidelijk wordt dat je een leven voor en na exposing hebt.

We krijgen die verhalen alleen achteraf te horen. Om daadwerkelijk te ervaren hoe het is om slachtoffer van exposing te zijn, besluiten we om het telefoonnummer van een fictief personage in zo’n groep te plaatsen. En dat begint bij het observeren van zulke groepen: hoe gedragen de daders zich?

Exposegroepen

Sinds begin dit jaar houden we een aantal Telegram-groepen in de gaten waarin jongeren worden exposed. Deze groepen bestaan soms uit tienduizenden leden. De gesprekken zijn soms hard en meedogenloos: iedereen die in zo’n groep wordt exposed, wordt lastiggevallen. Er is eigenlijk geen enkele twijfel onder de leden dat de slachtoffers het over zichzelf hebben afgeroepen dat ze in zo’n groep staan.

Het lastigvallen van de slachtoffers is overigens niet strafbaar. Het heeft natuurlijk wel een enorme impact. In ons interactieve verhaal over exposing kun je zelf ervaren hoe heftig het is om doelwit te zijn van zo’n groep.

Omdat we al zo lang de gesprekken meelezen, hebben we een goede indruk gekregen van het taalgebruik. In de desktop-versie van Telegram zit een export-functie, waarmee we alle chatberichten in een csv-bestand kunnen omzetten. Met die gegevens kunnen we de omvang en inhoud van de exposegroepen analyseren.

Fictief personage

Nu we beter weten hoe de exposers met elkaar omgaan, maken we een fictief personage aan. Shayla (19 jaar) is een scholier uit Amsterdam met een telefoonnummer, Whatsapp en Snapchat. We hebben met opzet geen Instagram gekozen, omdat we dan voor een geloofwaardig profiel een behoorlijke voorgeschiedenis aan posts nodig zouden hebben. Op de website thispersondoesnotexist.com vinden we een computergegenereerde foto die we voor dit onderzoek gebruiken.

In deze exposegroepen worden dagelijks naaktbeelden verspreid. Dat hebben wij uiteraard niet gedaan, omdat we dan strafbaar zouden zijn. We hebben drie tekstberichten in de groepen geplaatst. Daarin roepen we op om Shayla lastig te vallen. ​​Om ons experiment te laten slagen gebruiken we dezelfde agressieve, vrouwonvriendelijke bewoordingen als gebruikelijk in de groepen.

• (06) ** ** ** ** geile blonde kech 18+ erg makkelijk
• Bel haar, kk domme hoer met natte poenie
• Voeg shayla_winkwink toe op snap, gegarandeerd neuken op eerste date

Deze berichten plaatsen we uiteraard niet vanaf onze persoonlijke telefoon. Voor deze onderzoeken gebruiken we een nieuwe SIM-kaart, een afzonderlijke telefoon en nieuwe socialmedia-accounts. Op deze manier houden we het onderzoek veilig voor onszelf, omdat er geen herleidbare informatie naar ons is.

Gesprekken en wederhoor

Het doel van dit experiment is om te zien hoeveel reacties een potentieel slachtoffer van exposing krijgt. We hebben op geen enkel moment andere leden in de exposegroepen aangespoord om andere personen te exposen. De enige reacties die we hebben uitgelokt, zijn gericht op ons fictieve personage Shayla.

Tijdens de eerste gesprekken (via Whatsapp en bellen) die Shayla met de exposers heeft, maken we ons niet bekend als journalist.

Tijdens de eerste gesprekken die we met de exposers hebben, maken we ons niet bekend als journalist. We willen voor een langere periode meemaken hoe heftig het is om het doelwit van exposing te zijn. In elk gesprek houden we ons zoveel mogelijk aan drie vormen van interactie:

• Verbazing uitspreken: Shayla vraagt hoe deze persoon aan ons nummer komt
• Empathie oproepen: Shayla legt uit dat ze dit echt een rotsituatie vindt
• Afwijzing: Shayla wijst alle verzoeken af

In enkele gesprekken probeert de exposer meer persoonlijke informatie over Shayla te weten te komen. Daarnaast hebben exposers ook contact opgenomen met de accounts die het nummer van Shayla in de groep hebben geplaatst. In die gevallen probeerden we het gesprek kort te houden.

Na vier weken hebben we de exposers teruggebeld voor wederhoor, en om ons als journalist bekend te maken. De identiteit van de exposers blijft vertrouwelijk, en de SIM-kaarten die we voor dit onderzoek hebben gebruikt worden na afloop van dit onderzoek vernietigd.