De Darfur-regio in het westen van Soedan wordt al twintig jaar geterroriseerd door de Janjaweed, een Arabische militie die sinds 2003 niet-Arabische dorpen platbrandt en de inwoners verkracht, vermoordt en verjaagt. De Rapid Support Forces (RSF) die sinds het uitbreken van de oorlog in Soedan in april in hevige strijd zijn met de Soedanese strijdkrachten (SAF), vindt zijn oorsprong in de Janjaweed milities. Een van die etnische groepen die het doelwit zijn van de aanvallen is de Masalit-gemeenschap, waar ook gouverneur Abakar toe behoort. In 2003 voltrok in de regio Darfur een genocide waar ook de Masalit-stam slachtoffer van was. Nu is de groep opnieuw het doelwit van systematisch geweld en met de moord op Abakar neemt de vrees voor een nieuwe etnische burgeroorlog toe.

Reconstructie

Het is woensdag 14 juni, 11:13 uur lokale Soedanese tijd. De nieuwslezer van het Saudi-Arabische nieuwskanaal Al-Hadath introduceert de gouverneur van West-Darfur, Khamis Abdullah Abakar, die via een telefoonverbinding in de uitzending is. Terwijl op beeld kapotgeschoten gebouwen getoond worden, klinkt de stem van de gouverneur ernstig. Abakar vertelt over de recente gebeurtenissen in Geneina, de hoofdstad van West-Darfur: "Burgers worden willekeurig en in grote aantallen gedood". Abakar spreekt zelfs over "genocide, op alle stammen, niet alleen de Masalit".

Tijdens het interview pleit de gouverneur voor een internationale interventie. "Mensen worden dagelijks aangevallen op basis van hun etniciteit." Abakar twijfelt niet over de schuldigen: De RSF en sympathiserende milities. Het interview met de gouverneur duurt ongeveer tien minuten. Het zijn de laatste uitspraken die hij in het openbaar zou doen.

In de namiddag verschijnt de gouverneur in een video op Twitter. Hij draagt een kogelwerend vest en een blauwe helm. Hij wordt door in legerkleding gehulde personen uit een auto gehaald en naar een gebouw begeleid. Vlak voordat de gouverneur over de drempel van het gebouw is gestapt, wordt er nog een stoel naar hem gegooid. De man die Abakar naar binnen voert is een generaal van de Rapid Support Forces. We hebben hem kunnen herleiden naar generaal Abdul Rahman Juma. Juma kondigt in een Facebookbericht van de RSF, gedateerd op 28 april 2023, zijn aanwezigheid in Geneina aan.

Dan verschijnt er een tweede video op Twitter, gemaakt op dezelfde locatie als de eerste, waarin meer militanten zichtbaar zijn. RSF-militanten zijn herkenbaar aan hun lichte, zandkleurige uniformen. Bij sommige soldaten zijn de patches van de Rapid Support Forces zichtbaar. In de deuropening van het gebouw waar even daarvoor de gouverneur naar binnen werd geleid, staat opnieuw de RSF-generaal Abdul Rahman Juma.

Op 32 seconden in de video wordt er (buiten beeld) geroepen: "Allah akbar, hij is vermoord". Even later roept iemand anders: "Open de deur, we willen de man zien". Het schreeuwen wordt overstemd met het geluid van juichende en klappende RSF-militanten die zich voor de deur hebben verzameld. Even later verschijnt op social media het bebloede en levenloze lichaam van, vermoedelijk, de gouverneur.

Internationale onderzoeksgroep

Om te achterhalen waar dit incident heeft plaatsgevonden en in welk tijdsbestek, werkt Pointer samen met Soedanese onderzoekers en andere OSINT-onderzoekers uit verschillende plekken op de wereld, die zich in de afgelopen twee maanden hebben verenigd in een soort online taskforce. De onderzoeksgroep reconstrueerde op basis van videomateriaal de laatste uren van gouverneur Khamis Abakar.

Om de locatie te achterhalen gebruiken we de omgeving die zichtbaar is in de twee video’s die zijn verspreid via social media. Vooral de tweede video laat veel zien van de omgeving. We bekijken satellietbeelden van Google om de omgeving te kunnen vergelijken met de achtergrond in de video en weten met behulp van satellietbeelden de exacte locatie van de moord te achterhalen: een complex in het westen van Geneina, de hoofdstad van West-Darfur. Het complex ligt op nog geen 500 meter hemelsbreed van het voormalige UNAMID-kamp (gemeenschappelijke vredesoperatie van de Afrikaanse Unie en de Verenigde Naties), dat voorheen diende als basis voor de operaties van de missie in West-Darfur.

Om erachter te komen hoe laat dit incident heeft plaatsgevonden, analyseren we de lengte van de schaduw van een boom in de video met de tools Shadow Calculator en SunCalc. Met deze tools kunnen we uit de combinatie van de lengte van de schaduwen en de datum de stand van de zon en daarmee het tijdstip achterhalen. De eerste video, waarop te zien is hoe de gouverneur wordt geëscorteerd naar het gebouw, blijkt vermoedelijk opgenomen te zijn om half 5 in de middag.

Vervolgens hebben we ook de tweede video geanalyseerd, waarin wordt geroepen dat de gouverneur dood is en waarbij de RSF-militanten het nieuws verwelkomen met gejuich. Uit die analyse blijkt dat die video een half uur later is opgenomen. Dat betekent dat de gouverneur van West Darfur, Khamis Abdullah Abakar, vijf uur na zijn televisieoptreden is opgepakt en binnen een half uur om het leven is gebracht.

Reacties

De dag na de moord op gouverneur Abakar, komt de RSF met een statement naar buiten waarin ze de dood op Abakar veroordelen. De paramilitaire groepering wijst met de vinger naar 'outlaws' die volgens hen achter de moord zouden zitten. "Ondanks onze inspanningen om de gouverneur te beschermen, lanceerden de outlaws een grootschalige aanval die escaleerde in botsingen met onze strijdkrachten, resulterend in zijn ontvoering en de tragische moord."

Het Bureau van de Hoge Commissaris voor de Mensenrechten reageerde ook op de brute moord: "Alle verantwoordelijken voor deze moord moeten ter verantwoording worden geroepen, ook degenen die de bevelvoering dragen. Naast de aansprakelijkheid van de directe dader, zat gouverneur Abakar in hechtenis van de RSF (zoals te zien in de video, red.), en het was de verantwoordelijkheid van de RSF om hem veilig te houden."

Dit onderzoek is gedaan in samenwerking met OSINT-onderzoekers die als collectief onderzoek doen naar het Soedan-conflict. Pointer monitort samen met deze onderzoeksgroep de ontwikkelingen in Soedan. Met extra dank aan Faisal, Mustafa, Alex, ‘Toowavvy7 en ‘War_mapper’.