Per leerling moet op elk schoolplein minimaal 5 vierkante meter aan buitenspeelruimte zijn. Daarvan moet minimaal 2 vierkante meter onverhard zijn, tenzij het in een stedelijke omgeving is. Dat staat in het ‘Kwaliteitskader huisvesting onderwijs’, dat tot stand kwam op verzoek van de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) en de sectorverenigingen voor het primair en voortgezet onderwijs (PO-raad en VO-raad). Pointer onderzocht de huisvestingsverordeningen voor onderwijs van 50 gemeenten en ontdekte dat geen enkele gemeente die nieuwe norm hanteert bij nieuwe onderwijshuisvesting.

Geen 5 maar 3 vierkante meter per leerling

De nieuwe norm van 5 vierkante meter voor nieuwbouw, werd in 2021 vastgelegd in een geactualiseerde versie van het Kwaliteitskader huisvesting onderwijs. Het is bedoeld om een idee te geven van waar een school aan moet voldoen om een bepaalde ‘basiskwaliteit’ te garanderen. Bijvoorbeeld om te zorgen dat kinderen genoeg kunnen bewegen op school. Maar die norm wordt dus niet opgevolgd. De onderzochte gemeenten houden een andere norm aan, namelijk 3 vierkante meter per leerling, met een minimum van 300 vierkante meter buitenruimte in totaal. Die norm is afkomstig uit een oudere ‘modelverordening’ van de VNG: een document dat gemeenten als uitgangspunt kunnen nemen voor hun eigen beleid.

Van de 50 onderzochte gemeenten hanteren 38 daarbij een bovengrens zoals de VNG die tot 2019-2020 adviseerde. Dat houdt in dat op een school met meer dan 200 leerlingen, 600 vierkante meter speelruimte volstaat. Kinderen op dit soort middelgrote scholen, hebben dus soms nog minder vierkante meters om te spelen. Daarnaast hebben 11 van de onderzochte gemeenten in hun verordening opgenomen dat 1800 vierkante meter volstaat bij meer dan 1000 leerlingen, zoals de VNG op dit moment adviseert. Ook op de grootste scholen wordt de norm per kind hierdoor dus niet gehaald altijd gehaald. Slechts één van de onderzochte gemeenten hanteert helemaal geen bovengrens.

De 50 gemeenten die Pointer onderzocht zijn representatief voor alle gemeenten in Nederland op basis van provincie en het aantal inwoners. In de huisvestingsverordeningen beschrijven de gemeenten welke normen, zoals die voor schoolpleingrootte, ze aanhouden bij nieuwe onderwijshuisvesting. Ze gelden dus niet voor bestaande schoolterreinen.

Landschapsontwerper Mariska Thieme-Schrever ontwerpt schoolpleinen en tipte Pointer over de grootte van de pleinen. Volgens haar voldoen veel schoolpleinen niet eens aan de ‘oude’ norm van 3 vierkante meter per kind. Maar ook wanneer ze wel voldoen aan de norm, dan is 600 vierkante meter volgens haar veel te klein. “Dat is echt een postzegeltje”, zegt ze. “Daar kun je niet fatsoenlijk op spelen. Helemaal niet wanneer je het ook nog wil inrichten met bomen, speeltoestellen en beplanting.” Te veel kinderen op een klein plein levert volgens de landschapsarchitect ook spanningen en irritaties op. “Kinderen moeten voldoende ruimte hebben om zich vrij te kunnen bewegen en veilig te voelen.”

Reactie VNG en PO-raad

De PO-raad reageert het ‘spijtig’ te vinden dat gemeenten het vernieuwde kwaliteitskader niet als uitgangpunt gebruiken, omdat het belangrijk is dat kinderen genoeg buitenspeelruimte hebben. De sectororganisatie zegt schoolbesturen aan te moedigen om de norm van 5 vierkante meter onder de aandacht te brengen bij gemeenten, maar daarvoor niet actief te lobbyen en er ook geen formele verantwoordelijkheid voor te hebben.

De VNG laat weten de nieuwe norm niet te hebben overgenomen in de modelverordening voor gemeenten vanwege financiële redenen. “Als we onze leden opzadelen met hele hoge (door de sector gewenste) normen, dan kost dat ze veel geld.” Ook is het volgens de VNG sterk afhankelijk van de omgeving van een school of het mogelijk is een groter schoolplein te realiseren of niet.

Bekijk hieronder de Pointer-uitzending'Buitenspelen in de knel' terug: