Sjoerd Nauta heeft de Tweede Wereldoorlog nooit bewust meegemaakt, omdat hij in 1942 werd geboren. Maar de oorlog zit diep, merkt hij. Een Joodse werknemer van zijn familiebedrijf – dat eind 1800 begon met de verkoop van fietsen, en nu pneumatische onderdelen verkoopt – werd opgepakt en naar een concentratiekamp gedeporteerd. Nauta hielp de nazaten van deze man om een gedenksteen, een zogeheten Stolpersteine, in Leeuwarden te leggen.

Maar dat zijn pand aan De Ruyterkade 127 in Amsterdam net zo’n duister verleden had, wist Nauta niet. Tot hij door Pointer en Follow the Money erop wordt gewezen. En het grijpt hem aan: "Dat die mensen totaal verdwenen zijn. Opgegaan in rook, letterlijk."

Roofhandel

De Ruyterkade 127 is in 1909 gebouwd als pakhuis door Isaac Poppelhouwer. En hoewel het pand tegenwoordig is gemoderniseerd tot kantoorruimte en hotel, staat de oorspronkelijke gevel nog te pronken tegenover ‘t IJ. De ideale uitvalsbasis voor de kaashandel die Isaacs zoon Mozes vanaf dat adres bedrijft.

Het kaaspakhuis wordt hem echter afgenomen op 22 mei 1943. Joods vastgoed wordt tijdens de Tweede Wereldoorlog onteigend en doorverkocht. Makelaars, notarissen en kopers profiteren gulzig van de duizenden woningen die ver onder de marktwaarde worden aangeboden. Deze transacties staan geregistreerd in de zogeheten Verkaufsbücher: de vastgoedboeken van de Duitse bezetter.

Dat noodlot treft ook Mozes Poppelhouwer. Zijn pakhuis wordt verkocht aan likeurstoker Bols, onder leiding van de excentrieke directeur Bernard Carp. Het pand wordt via een schaduwconstructie voor een schijntje verkocht: op dezelfde dag wisselt het tweemaal van eigenaar. Hierdoor verdienen de notaris en een anonieme tussenhandelaar veel geld dankzij roofhandel, en is likeurstoker Bols een goedkoop pand rijker. Mozes Poppelhouwer maakt dit allemaal niet meer mee. Hij is 6 maanden voor deze transactie in Auschwitz vermoord.

Sjoerd Nauta luistert met verbazing naar ons verhaal zodra we contact met hem opnemen. "Mozes Poppelhouwer is vanuit een rustige omgeving terechtgekomen in deze duivelse opzet: 'Hoe kunnen we die Joden ontdoen van alles wat ze hebben?' Van hun waardigheid, bezittingen, van alles. En uiteindelijk van het leven. En daar is Poppelhouwer het slachtoffer van geworden."

Voor ons verhaal zochten we naar nog overlevende leden van de familie Poppelhouwer, maar het lijkt erop dat deze tak van de familie is gestopt tijdens de oorlog. Met een gedenksteen bij het pakhuis wil Nauta de namen van Isaac en Mozes Poppelhouwer vastleggen. "We vinden het mooi om dat hier te gedenken, zodat ze niet helemaal in het niets zijn verdwenen."