Duizenden kwetsbare mensen in Nederland wachten op een plek in een locatie voor Beschermd Wonen. Dat blijkt uit onderzoek van Pointer. De wachttijden kunnen oplopen tot meer dan twee jaar.
Beschermd Wonen is bedoeld voor 18-plussers met psychische problemen die nog niet zelfstandig kunnen wonen, maar ook niet in een ggz-instelling behoren. Op de locatie krijgen ze hulp met het dagelijks leven en extra begeleiding wanneer ze dat nodig hebben. De bedoeling is de cliënten klaar te stomen om op zichzelf te kunnen wonen in een eigen huis.
De centrumgemeentes, een grote gemeente met een aantal regiogemeentes samen, zijn verantwoordelijk voor deze woonvorm. Pointer heeft alle 44 centrumgemeenten in Nederland bevraagd. Op twee centrumgemeenten na, moeten de kwetsbaren overal wachten.
Luister naar de radio-uitzending van Mijke van Wijk en Klaas den Tek:
Hoe beschermd is beschermd wonen?
Twee jaar wachten of soms nog langer
De wachttijden voor een Beschermd Wonen plek verschillen per centrumgemeente en aanbieder. Het varieert van enkele weken tot zelfs twee jaar of langer bij aanbieders in onder meer centrumgemeenten Haarlem, Arnhem en Den Haag. Er bestaat geen wettelijk maximum aan de tijd dat mensen op een wachtlijst mogen staan.
“Dit laat zien dat de hele instroom, doorstroom en uitstroom compleet is vastgelopen”, zegt Esmé Wiegman, directeur van de landelijke branchevereniging Valente.
De redenen voor het wachten zijn verschillend: het is moeilijk vastgoed te vinden om een locatie voor Beschermd Wonen neer te zetten en de doorstroming van de cliënten naar een zelfstandige woonplek is lastig omdat er geen regulier woonaanbod is. Óf de plek waar de mensen zitten is niet geschikt en ze willen naar een andere voorziening. Vooral voor mensen met complexe problematiek is het moeilijk de juiste plek te vinden.
Het systeem zit muurvast
Nienke Boesveldt, onderzoeker Beschermd Wonen aan de Universiteit van Amsterdam, ziet een mismatch tussen zorginstellingen en de woningcoöperaties in de gemeentes. ‘De zorginstellingen zijn afhankelijk van het aanbod van woningen van de coöperaties. In de praktijk blijkt dat vaak niet goed afgestemd, waardoor er geen woning beschikbaar is.’ Met andere woorden: ‘Als er een cliënt wil uitstromen is er geen woning beschikbaar en andersom. De regie mist. Het zit muurvast.’
In sommige gemeenten zitten de wachtenden nog in een ggz-kliniek, in een dag- of nachtopvang of ze zijn opgenomen in hun eigen netwerk. Sommige gemeenten bieden de wachtenden overbruggingszorg aan totdat er een plek vrijkomt in een Beschermd Wonen locatie. En een deel van de mensen die wacht op een plek is dakloos.
Verdringen om voorrang voor een woning
De Vereniging Nederlandse Gemeenten, VNG, schrijft in een reactie dat de gemeenten zich zorgen maken over de wachtlijsten. ‘De krapte op de woningmarkt speelt een grote rol bij het ontstaan van wachtlijsten in Beschermd Wonen. Mensen die klaar zijn om door te stromen, kunnen geen woning vinden en daardoor ‘verstopt’ de boel. Allerlei groepen verdringen zich om voorrang te krijgen op een woning.’
Boesveldt concludeert: ‘De meest kwetsbare mensen in Nederland zijn het minst stabiel gehuisvest. Een verschrikkelijke patstelling.’
Let op! Pointer is verhuisd naar de zaterdagmiddag van 14:00 - 15:00 uur op NPO Radio 1
