De duurzaamste boer van dit dorp woont bovenop een gasbel

Het is nog altijd niet duidelijk of de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) nu wel of niet een vergunning krijgt om gas te winnen uit het Ternaardveld, onder de bodem van de Waddenzee. Negen jaar sinds de eerste aanvraag, hebben drie kabinetten, stapels rapporten en zelfs de Raad van State nog niet voor uitsluitsel gezorgd. Jan de Graaf woont boven op de gasbel en is de onzekerheid meer dan zat. "Ik voel me helemaal machteloos."

Onder de bodem van de Waddenzee ligt een pot met goud verstopt. In het Ternaardveld moet zo’n 4 tot 5 miljard kuub gas zitten, goed voor een vijfde van het jaarlijkse verbruik in Nederland. Om dat eruit te halen, zullen ze eerst langs Jan de Graaf moeten. De veehouder is geboren en getogen in Ternaard, het Friese dorpje dat naam geeft aan het betwiste gasveld, en zit niét op gaswinning te wachten.

Werelderfgoed

Als kind bracht Jan hele weekenden op de pier door, vissend in de Waddenzee. Vanaf zijn negende jaar werkte hij voor boeren in de buurt en twintig jaar geleden kochten Jan en zijn vrouw hun eigen bedrijf. Vanaf zijn gloednieuwe stal is het maar een paar honderd meter lopen voor je met je laarzen in het Werelderfgoed staat. "Daarom gaat het me ook zo aan het hart natuurlijk."

Opnieuw uitstel

Demissionair staatssecretaris Hans Vijlbrief (Mijnbouw) keurde vorige week onverwachts plannen voor nieuwe gaswinning onder de Waddenzee af. Op basis van nieuwe cijfers over de relatieve zeespiegelstijging, acht hij de risico’s voor mens en natuur te groot. Maar een definitief 'nee' is het nog steeds niet. NAM, afzender van die plannen, mag een zoveelste poging doen om het Rijk te overtuigen van het tegendeel: dat hier gas kan worden gewonnen.

De Fries hoeft niet lang na te denken over wat hem het meeste zorgen baart. "Dat het hier gewoon wegzakt. En wat het met de zeedijk zou kunnen doen. Mijn boerderij ligt iets hoger, maar het hele dorp verzuipt." Het grasland dat bij zijn veehouderij hoort, loopt rechtstreeks de Waddenzee in. Het gasveld dat NAM op de korrel heeft ligt voornamelijk onder de zeebodem, maar ook een beetje onder Jan’s land. Zijn 1200 kalveren staan bovenop miljarden kubieke meters aan gas.

Zelfvoorzienend

Mede dankzij de zonnepanelen op zijn staldaken, is de boerderij van de familie De Graaf goed op weg om zelfvoorzienend te worden. "Die hebben we vorig jaar neergezet", zegt Jan naast de metershoge windmolen op zijn erf. "Die staat er nu bijna een jaar. Met die hoge energierekeningen leek dat wel een interessante aanschaf." In de nieuwe stal is ook geen gasaansluiting aangelegd. "Ik voer natuurlijk al jaren gesprekken over dat ik geen gaswinning onder mijn bedrijf wil."

Wadden

Milieueffecten van omstreden gasplannen in Waddenzee nog altijd onduidelijk

Drie jaar na een kritisch advies over misschien wel de laatste gaswinning onder de Waddenzee, is nog steeds niet duidelijk of daarnaar is geluisterd. "Dit is gokken met...

Ternaard

NAM wil (nog meer) gas winnen in de Waddenzee, mag dat?

Het Friese dorp Ternaard houdt de adem in: mag de NAM gaan boren onder werelderfgoed, de Waddenzee?

Toen NAM in 2016 voor het eerst kenbaar maakte dat het plannen had met het Ternaardveld, was De Graaf secretaris van Stichting Dorpsbelangen. In die hoedanigheid, en als directe bovenbuurman van het gasveld, schoof hij jarenlang aan bij vergaderingen van de zogeheten Ontzorgtafel: een proces waarin NAM, de lokale overheden en andere belanghebbenden afspraken maakten over wat te doen bij mogelijke effecten van de gaswinning, áls die er komt.

'Blijf hier weg'

Er waren 30, misschien wel 40 van zulke vergaderingen. Jan liep ze allemaal af, maar is niet 'ontzorgd'. In tegendeel. Hij zag ministers, staatssecretarissen en NAM-directeuren komen en gaan, maar hoorde vooral ‘allemaal mooie verhalen’. "Of het een ja of een nee wordt in Den Haag, ze doen toch hun eigen zin. Mijn zorgen zijn er niet minder om geworden. En dan denk ik bij mezelf: ik heb alles gevolgd. Als ík al niet ontzorgd ben, hoe willen ze dat hier dan gaan doen? Ik voel me helemaal machteloos."

Jan

Het helpt natuurlijk niet wat de gaswinning in buurprovincie Groningen heeft aangericht. Aardbevingen, veroorzaakt door het leegpompen van gasvelden, zorgden daar tientallen jaren voor grote schade aan huizen en boerderijen. Jan: "Daar word je toch kwaad van? Dat die huizen verzakken is nog tot daaraantoe. Maar los dat op voor die mensen. We hebben nu een overheid die niks oplost. Daarom zeg ik: blijf hier weg. Verniel mijn boerderij niet en zoek naar een andere oplossing."

Kijk hieronder de uitzending over de gaswinning bij Ternaard terug:

Pointer 'De pot met goud onder de Waddenbodem'
25 min 7 s

Gaat nog één keer de gasboor de bodem van de Waddenzee in? De Nederlandse Aardolie Maatschappij diende 9 jaar geleden een vergunningsaanvraag in voor het gasveld voor de kust van het dorp Ternaard. Drie kabinetten verder is nog steeds niet besloten of het project door kan gaan. Vorige week werd de beslissing opnieuw uitgesteld. Waarom duurt dit zo lang? Nederland moet van het gas af en de risico’s voor de natuur zijn groot. Hoe weten we zeker dat er geen blijvende schade wordt aangericht aan het UNESCO-werelderfgoed? Het kabinet wil niet meer en de gemeente, het waterschap en de provincie zijn ook tegen. Waar wacht de staatssecretaris nog op?

Makers

Samen komen we verder

Ons onderzoek begint bij jou. Heb jij een tip of ervaring die je met ons wil delen? Laat het ons weten!

Heb jij een tip of ervaring die je met ons wil delen? Laat het ons weten!

Documentatie uploaden
CAPTCHA
Deze vraag is om te controleren dat u een mens bent, om geautomatiseerde invoer (spam) te voorkomen.

Bedankt, je tip is verstuurd

Wat gebeurt er nu met mijn tip?

Bedankt dat je de tijd hebt genomen om het tipformulier in te vullen. Je tip is verstuurd naar de redacteur van het onderzoek. Wij publiceren niets met naam en toenaam zonder contact met je op te nemen. Soms krijgen we zoveel tips binnen dat het ons helaas niet lukt om iedereen een persoonlijke reactie te sturen. We vragen je begrip hiervoor. 

Benieuwd naar de impact van eerdere tips?

Van kamervragen tot petities en maatschappelijk debat: samen met jou pakken we systemisch falen en onrecht aan. Benieuwd naar de impact van eerdere onderzoeken en ingezonden tips? Bekijk dan nu ons track record.