D66’er Tjeerd de Groot komt 160 stemmen te kort voor een zetel in de Tweede Kamer. Maar een week na zijn afscheid keert hij alweer terug. Voor vier maanden vervangt hij het Kamerlid Hanneke van der Werf, die met zwangerschapsverlof gaat.

De Groot geldt als luis in de pels voor boeren en tuinders die willen vasthouden aan de gangbare landbouw. Maar zelf ziet hij zich helemaal niet als anti-boer. Integendeel. Hij pleit voor een radicaal andere landbouw, ook in het belang van boeren zelf. Pesticiden worden steeds vaker in verband gebracht met de ontwikkeling van de ziekte Parkinson. De afgelopen maanden maakt hij zich hard voor het aanmerken van Parkinson als beroepsziekte van boeren en wil hij het gebruik van pesticiden fors reduceren.

Vijf vragen over zijn missie, de strijd tegen bestrijdingsmiddelen en de macht van de pesticidenlobby aan D66-Kamerlid Tjeerd de Groot:

Waarom maakt u zich zo hard om pesticiden in de landbouw te verminderen?

“Mijn oom Tjeerd was tuinder en hij had Parkinson. Ik heb gezien dat Parkinson een ontzettend ontwrichtende rotziekte is. Een tijd geleden is hij helaas overleden. Hoe ik het zie is dat de ziekte in bepaalde gevallen vermijdbaar is. Daarom denk ik dat we er echt voor moeten vechten om bestrijdingsmiddelen fors te reduceren.

De rode draad bij alle bestrijdingsmiddelen is dat ze uiteindelijk toch verboden worden omdat ze schadelijker bleken te zijn dan bij de toelating werd gedacht. Kijk bijvoorbeeld naar DDT en neonicotinoïden. Je kunt ook zeggen: we passen het voorzorgsprincipe toe op de huidige bestrijdingsmiddelen.”

Het middel glyfosaat (de meest gebruikte onkruidverdelger, red) mag voor tien jaar worden verkocht op de Europese markt. Uw motie om als Nederland tégen te stemmen werd breed gesteund in de Kamer. Maar landbouwminister Adema onthield zich van stemming. Wat vindt u daarvan?

“Tot twee keer toe werd een motie van de Kamer om tegen te stemmen weggelegd. Ik vind het niet heel democratisch als een minister dat doet. Dat glyfosaat nu voor tien jaar is goedgekeurd vind ik buitengewoon ongelukkig. Ik vraag me af waarom de Europese Commissie niet voor vijf jaar heeft gekozen. Er staan zoveel seinen op rood. Het is heel wonderlijk gegaan.

Waar ik wel blij mee ben is dat minister Adema heeft ingestemd met goed onderzoek naar de relatie tussen Parkinson en glyfosaat. De EFSA (Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid) geeft toe dat ze daar niet specifiek naar hebben gekeken, omdat het lang duurt om dat aan te tonen. En er zal specifiek onderzoek worden gedaan naar de cocktail aan pesticiden, die veel giftiger is dan individuele stoffen."

In Brussel is de pesticidenlobby ontzettend machtig. Vorige maand werd een wet om pesticiden met de helft te reduceren weggestemd door het Europees Parlement. Wat merkt u van de pesticidenlobby in het Nederlandse parlement?

“Die is ook hier aanwezig. In gesprekken benadrukken ze dan dat de middelen allemaal veilig zijn en dat ze zelf ook al heel veel doen om te vergroenen. Hun verhaal is dat als je middel x weghaalt, je boeren dwingt tot het gebruik van veel giftigere middelen. En dat verhaal hoor je vervolgens terug bij politieke partijen die zeggen voor boerenbelangen op te komen.

Maar waar ze volstrekt aan voorbij gaan is dat heel veel biologische boeren al zonder die producten werken. Je hoeft echt niet zoveel pesticiden te gebruiken als je je bodem op orde hebt en een aantal ecologische principes vertaalt in je productie. Nu wordt 80 procent van de pesticiden systematisch gebruikt, gewoon conform de verpakking, zonder dat het nodig is. Dat kost ontzettend veel geld, is onnodig en leidt tot gezondheidsproblemen.

Ik vind het dus echt onbegrijpelijk dat partijen die zeggen dat ze opkomen voor de boeren, eigenlijk opkomen voor partijen die juist verdienen aan de boeren.”

Een veelgehoord argument is dat de voedselzekerheid in het gedrang komt als je bestrijdingsmiddelen terugdringt.

“Dat is feitelijk onjuist en een drogreden. We gebruiken heel veel vruchtbare grond voor de teelt van diervoeder. Als je kijkt naar de oogst in Oekraïne, dan gaat zeventig procent naar de veeteelt. Je hebt een paar kilo aan veevoer nodig voor een kilo vlees. We gaan helemaal niet efficiënt om met onze grond. Daarom zei ik ook ooit dat de veestapel gehalveerd moest worden.

Om straks tien miljard mensen van voedsel te voorzien heb je drie aardbollen nodig. Je zou veel meer gewassen moeten kweken die rechtstreeks in onze maag terecht komen, dan is voedselzekerheid geen thema meer.”

U heeft nog vier maanden als Kamerlid. Wilt u dat we in Nederland afscheid nemen van pesticiden?

“Wat ik vooral zou willen is een fundamentele visie op onze voedselproductie. Ik geloof dat onze boeren daar ook een belang bij hebben en ik zal de komende maanden nog doen wat ik kan om dat te realiseren.

De strijd tegen pesticiden heeft zeker zin, maar het gaat wel heel langzaam. Ik ben vier jaar bezig geweest met een motie om het doodspuiten van graslanden met glyfosaat tegen te gaan. Dat heeft gewoon alles te maken met gemak en kosten. Je bent gewoon je grasland aan het resetten. (De akkers worden hierdoor geel. Het land kan hierna makkelijker bewerkt worden en dat geldt als kostenbesparend, red.)

Het gaat allemaal zo moeizaam. Ik moest twee keer de parlementaire advocaat inzetten om de landbouwminister te laten doen wat er moest gebeuren. Nu gaat minister Adema het toch doen. Het ministerie van LNV zou een ministerie moeten zijn dat voor het algemeen belang staat. Het lijkt meer alsof ze staan voor het bijzondere belang, namelijk de kortetermijnbelangen van boeren en tuinders."