Voor sekswerkers zijn de criteria waarop zij als nieuwe klant worden beoordeeld vooraf niet duidelijk. Banken zien prostitutie als een branche met een hoog risico op uitbuiting en mensenhandel. Daarvoor baseren ze zich op schattingen uit 2014 van de Financial Intelligence Unit (FIU) – een organisatie van analisten die witwaspraktijken onderzoekt – die niet specifiek over Nederland of over de sekswerkbranche gaan. Dat blijkt uit onderzoek van Pointer naar de algemene voorwaarden en acceptatiecriteria van banken.

Luister naar de radio-reportage:

Van de veertien banken die in Nederland een zakelijke rekening aanbieden, zegt enkel de online bank Knab expliciet dat sekswerkers welkom zijn. Je kunt daar een zakelijke rekening openen als je een zzp'er bent, minimaal 21 jaar oud, een EU-paspoort of -verblijfsvergunning hebt, en je zelfstandig aan je werk komt. Dit geldt overigens niet voor exploitanten: zij worden volgens de richtlijnen wel door Knab geweigerd.

Bij de ASN Bank, SNS Bank en Triodos Bank worden investeringen en beleggingen in sekswerk expliciet geweigerd. Dat wordt beargumenteerd vanuit de bescherming van mensenrechten: "In de seksindustrie is een verhoogd risico op seksuele uitbuiting", aldus de ASN Bank, die hetzelfde beleid hanteert als SNS Bank. Voor een zakelijke rekening kan een sekswerker wel een aanvraag doen, maar vervolgens wordt er wel rekening gehouden met dat 'verhoogde risico' in de aanvraagprocedure. Bij Triodos Bank wordt alles dat met pornografie te maken heeft geweigerd.

Herkomst van geld

Bij de overige banken wordt vaak verwezen naar de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft). ABN Amro-Bank, ING Bank, Rabobank, Triodos Bank en de Volksbank (waar ASN Bank en SNS Bank onder vallen) hebben in het recente verleden forse boetes opgelegd gekregen omdat zij de herkomst van geld niet konden verantwoorden. Rabobank werd afgelopen week nog door De Nederlandse Bank op de vingers getikt vanwege gebrekkige controle op witwaspraktijken.

Sekswerkers hebben veel te maken met contante betalingen. Klanten willen niet digitaal te herleiden zijn naar een bezoek aan een prostituee. Zodra er regelmatig grote contante geldstortingen worden gedaan, kan dat voor banken een signaal zijn om specifiek naar die rekeninghouder te kijken.

Daarom worden sekswerkers vooraf streng getoetst. Het is echter onduidelijk naar welke criteria wordt gekeken. Dat proces kan ongeveer 2 maanden duren, en op het einde komt het er vaak op neer dat een sekswerker alsnog geen zakelijke rekening kan afsluiten. De reden waarom die sekswerker wordt geweigerd, blijft ook vaak onduidelijk.

We hebben de proef op de som genomen door met sekswerker Amber vier banken te bellen voor informatie over een zakelijke rekening. Ook daaruit blijkt dat medewerkers nauwelijks kunnen uitleggen of zij sekswerkers als zakelijke klant accepteren, en waarop ze vooraf worden getoetst.

Cijfers niet specifiek

Het verband tussen sekswerk en mensenhandel wordt gelegd op basis van verouderde cijfers, blijkt uit navraag bij de Financial Intelligence Unit (FIU), een organisatie van analisten die witwaspraktijken onderzoekt. In deze schattingen uit 2014 wordt gesteld dat wereldwijd 150 miljard dollar omgaat in seksuele uitbuiting.

"Het is zeer lastig om iets te zeggen over de situatie in Nederland", aldus een FIU-woordvoerder. "Geld dat in Nederland in de seksbranche verdiend wordt, kan in een ander land worden witgewassen en andersom. Het feit dat een branche een risicogroep vormt voor banken betekent overigens niet dat al het geld dat in deze branche omgaat ook crimineel is."

De Nederlandse Vereniging van Banken (NVB) zegt in een reactie dat in 2014 zo’n 16 miljard euro wordt witgewassen in Nederland. Maar welk aandeel sekswerk daarin heeft, wordt niet bijgehouden door de banken. Op dit moment zijn er geen actuele, harde cijfers bekend over de hoeveelheid geld dat in Nederland zou worden witgewassen via sekswerk.

Veel sekswerkers geweigerd

Toch worden sekswerkers die het allemaal netjes op orde hebben, nog regelmatig geweigerd door de banken. Dat bevestigt een medewerker van het Prostitutie Informatie Centrum (PIC) in Amsterdam. Sekswerkers kunnen bij het PIC aankloppen zodra ze praktische vragen hebben over hoe ze hun beroep kunnen uitoefenen.

"Wij spreken iedere week sekswerkers die door een bank zijn geweigerd, of waarvan hun rekening is geblokkeerd", aldus de PIC-medewerker. "En het gaat niet alleen om banken. Dit speelt ook bij verzekeraars en hypotheekverstrekkers. Voor mensen die het netjes willen regelen, is bijna nergens plek."

'Bank bepaalt eigen beleid'

"Ja, die signalen komen bij ons ook wel binnen", laat een woordvoerder van De Nederlandse Bank (DNB), de toezichthouder van de banken, weten. Toch hebben de banken een grote individuele vrijheid als het gaat om welke klanten zij wel of niet accepteren, stelt de toezichthouder.

Of sekswerkers wel of geen zakelijke rekening kunnen openen, is volgens De Nederlandse Bank uiteindelijk aan de banken zelf of te bepalen. "Zij bepalen zelf welke risico’s ze wel of niet willen lopen. In sommige beroepsgroepen wordt bijvoorbeeld veel contant geld afgerekend. Als dat geld naar de bank wordt gebracht, ontstaat het risico van witwassen. Er zijn banken die dat risico niet willen nemen."

De Nederlandse Vereniging van Banken (NVB) zegt in een reactie dat banken een grote vrijheid hebben om klanten te weren. "Iedere bank bepaalt haar eigen acceptatiebeleid voor zakelijke klanten", laat een NVB-woordvoerder weten. "De Wwft bepaalt, onder andere, dat het verboden is om klanten te accepteren of te houden als de bank niet kan achterhalen met wie zij precies zaken doet en waar vermogen vandaan komt."