De bewering

Op donderdag 16 mei heeft PVV-leider Geert Wilders net het nieuwe hoofdlijnenakkoord van zijn partij en VVD, NSC en BBB gepresenteerd. Hij kondigt er ‘het strengste asielpakket ooit’ in aan. Na de presentatie staat hij voor de microfoon van de Belgische omroep VRT en zegt dat hij de asielregels in Nederland strenger wil maken omdat het land "nu één van de grootste toekenningspercentages van Europa heeft". De quote wordt uitgezonden in het Belgische avondjournaal.

Als Nederland de aanvraag van een asielzoeker goedkeurt, wordt dat een inwilliging (of een toekenning) genoemd. Nederland zou dus, volgens Wilders, veel aanvragen van asielzoekers goedkeuren. Sterker nog: Nederland zou met het percentage asielaanvragen dat wordt ingewilligd zelfs in de top van Europa staan. Klopt dat?

Welk percentage wordt toegekend?

Die cijfers worden iedere maand gepubliceerd door het Ministerie van Justitie en Veiligheid. In het rapport Kerncijfers asiel en migratie, april 2024 staat dat het inwilligingspercentage van eerste asielaanvragen (in de periode april 2023 t/m april 2024) 57 procent is. Oftewel: meer dan de helft van de mensen over wiens asielaanvraag in die periode werd beslist, mag blijven.

Die percentages schommelen door de tijd heen behoorlijk. Zo lag het tussen 2017 en 2019 steeds onder de vijftig procent. Maar in de eerste zes maanden van 2022 was het een stuk hoger; 85 procent.

Of iemand asiel krijgt, hangt erg af van diens nationaliteit. Zo kreeg van de asielzoekers uit Jemen 90 procent een asielvergunning. In dat land woedt al jaren een burgeroorlog, waardoor de kans op asiel hier erg groot is. Van de Syrische asielzoekers (ook daar is al jarenlang oorlog) kreeg 86 procent een verblijfsvergunning.

Aan de andere kant mocht 0 procent van de Algerijnen die asiel aanvroegen blijven. Bij Marokkanen was dat 1 procent.

Hoe verhoudt Nederland zich tot de rest van Europa?

Dat Nederland veel asielverzoeken inwilligt, is al lang een beladen onderwerp in politiek Den Haag. Zo stuurde staatssecretaris Eric van der Burg (VVD) in april 2023 een analyse naar de Tweede Kamer over de toekenningen. Daarin staat: 'De substantieel hogere inwilligingspercentages in Nederland sinds 2020, waarmee Nederland uit de pas loopt binnen de EU, geven een indicatie dat er ruimte voor verbetering is in het Nederlandse beleid'.

In die overheidsanalyse staat ook dat in de periode dat Nederland 85 procent van alle aanvragen inwilligde in vijf vergelijkbare landen veel lagere percentages te zien waren: in Duitsland was het 62 procent, in Oostenrijk 53 procent, in België 43 procent, in Zweden 36 procent en in Frankrijk 26 procent.

In een lijstje van de hele EU stond Nederland op dat moment op de vijfde plek.

Waarom keurt Nederland veel aanvragen goed?

Waarom keurt Nederland relatief gezien meer asielverzoeken goed dan andere landen? In de analyse van het ministerie van Justitie en Veiligheid staat dit: een deel van de verklaring voor een hoger gemiddeld inwilligingspercentage is gelegen in een verschil van de samenstelling van de aanvragen.

Met andere woorden: in Nederland vragen relatief veel mensen asiel aan, die uit landen komen met een grote kans op een verblijfsvergunning. Zo komen er in vergelijking met andere landen veel meer Jemenieten naar Nederland. De top 3 van aanvragen in Nederland bestond in april 2024 uit Syriërs, Jemenieten en Irakezen.

Ter vergelijking: in Frankrijk vroegen in 2023 vooral mensen uit Afghanistan, Bangladesh, Turkije, Congo en Guinee asiel aan. Bangladeshi en Guineeërs maken veel minder kans op inwilliging van hun aanvraag. Er zijn talloze redenen waarom asielzoekers voor een bepaald land als bestemming kiezen. Vaak kiezen mensen voor een veilig land of voor een land waar al familieleden of vrienden wonen.

VluchtelingenWerk Nederland heeft nog een paar verklaringen waarom Nederland hoog staat op de lijst met inwilligingen. De cijfers geven volgens die belangenorganisatie geen volledig beeld. Omdat Nederland veel asielverzoeken al direct goedkeurt, gaan er ook relatief weinig mensen tegen die beslissing in beroep. In landen die veel asielverzoeken afwijzen, gaan meer mensen in beroep. Als ze vervolgens alsnog mogen blijven, wordt dat niet opgenomen in de inwilligingscijfers waarmee landen in eerste instantie worden vergeleken.

Hoger beroep

Hoeveel verzoeken worden er in die landen in tweede instantie eigenlijk nog ingewilligd? In heel Europa werden er in 2022 632.430 beslissingen genomen in asielprocedures. In ongeveer de helft van de gevallen werd asiel toegekend. Van de afgewezen asielzoekers gingen 218.280 in hoger beroep. Europa-breed kreeg in ongeveer een op de drie van die beroepszaken de asielzoeker alsnog een verblijfsvergunning. Onder de streep kreeg in 2022 uiteindelijk 61 procent van de asielzoekers in Europa een toekenning.

In Oostenrijk werd in 2022 na hoger beroep zelfs bij 55 procent van alle aangevochten beslissingen alsnog asiel toegekend. En uit cijfers van Eurostat blijkt dat Frankrijk in 65.000 beroepszaken 13.600 keer alsnog een asielvergunning moest afgeven - bijna een op de vijf. In Nederland liggen de absolute aantallen veel lager (2900 beroepszaken), maar leidde dat in meer dan de helft van de gevallen (1600 keer) wel alsnog tot een verblijfsvergunning.

Voordeel van de twijfel

Wat in Nederland meespeelt bij het grote aantal inwilligingen, is de manier waarop het asielbeleid hier werkt: dat gaat vaak met specifieke groepen. Ben je bijvoorbeeld een Gülenist uit Turkije - een aanhanger van de verbannen islamitische geestelijke Fethullah Gülen - of directe familie van een Gülenist, dan krijg je in Nederland vrijwel automatisch asiel.

Immigratiedienst IND maakte eerder dit jaar bekend dat asielzoekers voortaan zelf moeten aantonen waarom ze persoonlijk gevaar lopen. "Asielzoekers zullen minder vaak het voordeel van de twijfel krijgen”, staat in de nieuwe werkwijze.

Oordeel

De uitspraak van Geert Wilders dat Nederland een van de hoogste toekenningspercentages van Europa heeft, klopt. Al verschilt dat erg per periode. Ook is er een flink aantal kanttekeningen bij te plaatsen. Zo melden zich in Nederland relatief veel asielzoekers uit conflictgebieden, waardoor de kans op een succesvolle asielaanvraag groter is. Daarnaast vertellen de cijfers die worden gebruikt om de vergelijking tussen Nederland en andere landen in Europa te maken niet het hele verhaal. Tegelijk heeft het nu demissionaire kabinet al een beleid ingezet dat zou kunnen leiden tot minder inwilligingen van asielverzoeken.