Geen zin om te lezen? Luister naar onze uitzending van 13 juni 2021:

Berucht pand

In de buurt gaan de verhalen over dat ene huis aan de Admiraal de Ruijterweg al jaren rond. “Wietplantages, hasjplantages, bordelen, woonfraude, er is daar van alles aan de hand”, vertelt buurman I die om de hoek woont. Buurvrouw II aan de overkant: “Dan belden ze bij mij aan en schrokken ze, want ze waren duidelijk op zoek naar iets anders.”

Buurvrouw II wijst vanaf de overkant naar de gordijnen op de benedenverdieping van het pand. Er hangen geen gordijnen, de ramen zijn afgeplakt met witte en zwarte lakens. “Er wordt iedere maand verhuisd uit dat pand. Wat wil je dan? Dat ze er iedere keer nieuwe gordijnen op gaan hangen?” Naar verluidt zouden er nu arbeidsmigranten wonen, misschien wel acht. Dat is tegen de regels, want er is geen vergunning voor kamerverhuur. “Onbegrijpelijk dat daar geen toezicht op is”, zegt buurvrouw II.

Rug tegen de muur

Sophia (niet haar echte naam) huurde tot voor kort een appartement in het pand aan de Admiraal de Ruijterweg in Amsterdam. Ze had dringend woonruimte nodig en ging daarom akkoord met een commissie voor de makelaar van 2.400 euro, contant te betalen. Sophia ging akkoord. “Ik wist dat het niet mocht, want hij werkte ook voor de pandeigenaar”, zegt ze. “Maar wat moet je dan? Als ik het niet zou doen, zou iemand anders het krijgen. Je staat met je rug tegen de muur.”

Makelaars mogen geen commissie vragen aan de huurders als ze ook voor de pandeigenaar werken, zoals in dit geval. Als Sophie er eenmaal woont, merkt ze dat het pand slecht onderhouden is. “Het was er zo vochtig dat dingen die in de kast stonden beschimmelden en de verf van het plafond droop. Op een gegeven moment kwam ik thuis en was het halve kozijn naar binnen gewaaid.”

De problemen stapelen zich op. Sophia moet zelf extra huurders zoeken om de woning mee te delen, zodat de huur per persoon lager wordt en de huurbaas meer ontvangt. Tot ze erachter komt dat dat helemaal niet mag van de gemeente. “Toen zei de huisbaas: dan zet ik jullie eruit. Toen dacht ik: ho eens even, ik heb gewoon een contract. Daarna kwam er minder huur binnen voor de pandeigenaar en werd het vervelend.”

Sinds 2020 is er in Amsterdam een verordening waarin staat dat pandeigenaren hun huizen alleen mogen ‘verkameren’ als ze daar een vergunning voor hebben. De eigenaar van het pand aan de Admiraal de Ruijterweg heeft geen vergunning. De buren maken namelijk bezwaar als hij dat aanvraagt, met succes.

Sophia besluit dat het mooi geweest is, en vertrekt. Ze krijgt een appje van de nieuwe makelaar dat er nu arbeidsmigranten in komen. De buren hebben ze al gezien. “Ze staan hier in het weekend de hele dag te barbecueën”, zegt buurvrouw III. Twee buren maken er melding van bij de gemeente. Er kunnen immers onmogelijk acht mensen wonen als dat er maar twee mogen zijn. “Tenzij het één familie is, maar dat geloof ik niet”, aldus buurman I.

Groeiend probleem

Het zijn situaties die Richard Gerrits van Bureau Veerkracht bekend voorkomen. Gerrits spoort met zijn bedrijfje al 14 jaar woonfraude op voor onder andere wooncorporaties en gemeenten. Gerrits: “Soms nemen we ergens een kijkje om te zien wie er nou precies wonen op een adres. Dan zien we ze uit kasten komen of met -10 op een balkon staan.”

Gerrits ziet het probleem groeien. “Het is de afgelopen jaren enorm toegenomen. Schattingen in onderzoeken geven aan dat er in 20 tot 30 procent van de sociale huurmarkt sprake is van woonfraude.”

“Het is een gigantisch probleem”, erkent ook wethouder Laurens Ivens. “We hebben een enorm tekort aan woningen, dus elke woning die onrechtmatig wordt bewoond is er eentje teveel.” Ivens is wethouder Wonen van de gemeente Amsterdam. “Handhaven is belangrijk, maar wij kunnen handhaven op wat publiek geregeld is. Daarnaast heb je nog de individuele huurrechten. Daar kunnen wij niet op handhaven, daar moeten huurders zelf achteraan gaan.”

Bijvoorbeeld de hoge commissie die makelaars soms rekenen valt onder individuele huurrechten. Op het naleven van vergunningen voor het opdelen van woningen kan de gemeente wél handhaven. Dat staat namelijk in een verordening. Maar de buren aan de Admiraal de Ruijterweg die melding hebben gemaakt van woonfraude, krijgen te horen dat er niet wordt ingegrepen.

Ivens wil niet reageren op individuele zaken. Hij benadrukt dat de gemeente te weinig juridische middelen heeft om malafide pandeigenaren en makelaars aan te pakken. “Bijvoorbeeld de sanctie als je een te hoge huur vraagt, is het verlagen van de huur. Dat is geen sanctie, dat is normaal”, roept Ivens. “Ze proberen er goed aan te verdienen, dus zorg er dan voor dat dat niet meer kan”, is zijn oproep aan Den Haag. Demissionair minister Binnenlandse Zaken Kajsa Ollongren is bezig met nieuwe wetgeving. Met tests door het hele land wordt gekeken hoe gemeenten beter zijn opgewassen tegen woonfraude.

Arbeidsmigranten

Een bezoekje aan de Admiraal de Ruijterweg leert dat er inderdaad arbeidsmigranten wonen in het inmiddels beruchte pand. Met zijn negenen wonen ze er, vertelt een van de bewoners nadat we hebben aangebeld. De man belt meteen zijn baas en geeft de telefoon door. De baas zegt dat het om zes in plaats van negen mensen gaat – en dat alles keurig is geregeld. We bellen ook met de makelaar, die zegt dat er wél een vergunning is voor kamerverhuur. Er mogen volgens de makelaar nu vier kamers op dit adres zitten en er wonen zes mensen, maar daar zitten twee koppels bij. Die koppels hebben wij en de buren nooit gezien.