Eus van Someren, hoogleraar en onderzoeker bij het Nederlands Herseninstituut maakt zich zorgen over het lot van de slapelozen. We spreken hem voor ons onderzoek naar slaapproblemen. Volgens hem is er jarenlang te weinig onderzoek gedaan naar slechte slapers, terwijl een verstoorde nachtrust soms grote gevolgen heeft. “Slapeloosheid is een enorm risico voor het ontwikkelen van andere ellende zoals angststoornissen en depressie.”

Natuurlijk slaapt iedereen weleens slecht. Maar heb je een lange tijd meerdere nachten per week last van een slechte nachtrust, dan noemen we dat: insomnie.

Wanneer is er meer aan de hand dan gewoon een slechte nacht?

"Insomnie of slapeloosheid is als je de nacht ervaart alsof je grote stukken niet slaapt. Dat je je gedachten niet kunt stoppen en dat je ook niet uitgerust wakker wordt. Je ligt maar te draaien en komt niet goed in slaap. Ook overdag voel je je niet lekker. Je bent sneller somber, geïrriteerd of gespannen en het kost je meer moeite om dingen voor elkaar te krijgen. Of je slaapt wel in maar wordt 's nachts wakker, ziet de wekker en denkt: oh nee, er komt weer zo’n dag aan.”

Klinkt dit herkenbaar en wil je weten of jij dit misschien ook hebt? Dan is er een makkelijke vuistregel. Van insomnie kun je pas spreken als je minimaal drie nachten per week een langere tijd (minimaal drie maanden) slapeloosheid ervaart. Van Someren: “Ongeveer 10 procent van de bevolking heeft hiermee te maken.”

Waarom is slaap eigenlijk zo belangrijk?

Op dit moment onderzoekt de slaapexpert een specifieke stof die ons brein aanmaakt: noradrenaline. Op het moment dat je in de remslaap komt, stopt de productie van deze stof tijdelijk. Hoe langer de remslaap duurt, hoe minder noradrenaline. Door het ontbreken van deze stof worden verbindingen tussen hersencellen makkelijker verbroken. En juist dit lijkt belangrijk bij het verwerken van emoties.

“Stel, je bent overdag getuige van een auto-ongeluk. Je ziet dat iemand gewond raakt en je voelt je verschrikkelijk. Dan wordt deze gebeurtenis 's nachts verwerkt tijdens je slaap, alsof je de film nog eens afspeelt. Tijdens remslaap verandert dan vooral de emotie van de herinnering. Daardoor kun je er later over vertellen zonder weer helemaal van slag te zijn.”

Volgens Van Someren worden vervelende gevoelens tijdens je slaap losgekoppeld van de herinnering aan die vervelende ervaringen. Als dit goed gaat tijdens het slapen kun je later gewoon over die vervelende gebeurtenis vertellen of denken zonder dat je ook steeds die gevoelens ervaart. Maar als dat niet goed gaat, blijf je die intense gevoelens houden.

Is het erfelijk?

Uit onderzoek komt naar voren dat slaapstoornissen deels genetisch bepaald kunnen zijn en dus ook in families voorkomen, maar toch hoeft dat niet altijd zo te zijn. Ook vervelende jeugdervaringen kunnen een rol spelen. “Als je op jonge leeftijd iets ergs of iets onveiligs hebt meegemaakt en daar toen al niet van kon slapen, dan is de kans groter dat je later een structureel slaapprobleem ontwikkelt”, stelt Van Someren. “En we weten inmiddels dat slapeloosheid in veel gevallen een belangrijke trigger is voor depressies of angststoornissen, in plaats van het gevolg.”

Inmiddels loopt er een studie naar de aanpak van slapeloosheid met online cognitieve gedragstherapie – en de invloed hiervan op angst, trauma en stress. In de wachttijd die voorafgaat aan behandeling door een psycholoog, worden eerst de slaapklachten aangepakt. Tijdens deze therapie worden de onderliggende oorzaken van je slaapprobleem ontleed, met aandacht voor gedrag, gevoel en ingesleten gewoontes. “De veronderstelling is dat mensen beter worden geholpen als éérst het slaapprobleem wordt aangepakt en dan de rest.” Het onderzoek loopt nog een tijd en staat open voor aanmeldingen.

Heb jij vaak een slechte nachtrust? En overweeg je om je slaapprobleem te laten onderzoeken (of heb je dit al gedaan)? Pointer komt graag met je in contact (via deze link) voor ons onderzoek naar slapeloosheid.