Edwin Michiels, portefeuillehouder Natuur, Klimaat en Energie bij Land- en Tuinbouworganisatie LTO, reageert op de cijfers die het Kadaster heeft uitgerekend. Het aantal hectares landbouwgrond waar zonneparken op zijn aangelegd is wel fors gestegen in de afgelopen vier jaar, maar in totaal gaat het nog steeds om een klein percentage. Voor LTO is het leggen van zonnepanelen op landbouwgrond de állerlaatste optie. “Eeuwig zonde. Daar moeten vruchtbare gewassen komen en ruimte om te extensiveren.”

Niet ‘of of’ maar ‘en en’

Onderzoeksinstituut TNO denkt niet in óf landbouw óf zonnepanelen, maar werkt aan een combinatie van groene energie en landbouw. Want als je akkers en zonnepanelen combineert, dan sla je twee vliegen in één klap. Bas van Aken is onderzoeker zonne-energie bij TNO en staat bij een nieuw type zonnepark in aanleg langs de A6, vlak achter de drie grote stenen olifanten, een bekende marker in het landschap.

Ingeklemd tussen de A6 en de A27 ligt een groot veld, waar aan de ene kant zonnepanelen staan met stroken land voor gewassen, en aan de andere kant een akker. “Nederland is klein, we moeten de klimaatdoelstellingen halen en dus efficiënter omgaan met land.” Hier wordt geëxperimenteerd met een zonvolgsysteem: in de ochtend staan de panelen op het oosten, dan op het westen en in de lunchpauze recht omhoog. Voordeel: je kan regen doorlaten. “Als je weet dat de regen uit het westen komt, draai je de panelen naar het oosten.”

De panelen werken aan beide kanten en ertussen wordt geboerd. “Strokenteelt is een oude vorm van landbouw die weer in de mode is, waarbij in stroken gewassen ingezaaid worden. Dat zijn verschillende gewassen waardoor ziektes veel moeilijker over een veld verspreiden.” Daarnaast ligt een tussenstrookje voor natuurontwikkeling. 

Het is wel pionieren, zegt Van Aken, want de gewassen zullen gedeeltelijk in de schaduw groeien door de draaiende zonnepanelen. “Nu de zon doorbreekt zie je een strepenpatroon van schaduw. Dat is lastig voor gewassen die gelijkmatig rijpen. Welke gewassen er voordeel van hebben en welke niet, dat moeten we nog onderzoeken.”

Goed businessmodel voor de boer

Van Aken ziet dit als het zonnepark van de toekomst. “We gaan voor én én: de insteek is dat de grond landbouwgrond blijft en daarnaast wekken we energie op.” Een goed businessmodel voor de boer, zegt hij. “Die heeft twee verdienmodellen: energie en landbouw.”

Maar het financiële aspect is niet de enige reden om het zo te doen. In het land is veel weerstand om landbouwgrond in te zetten voor zonneparken: mensen willen niet dat het cultuurlandschap, onze landbouwgrond verdwijnt, zegt Van Aken. “We moeten zonnestroom opwekken en we weten dat we dat alleen voor elkaar krijgen als het land erachter staat. Als de maatschappelijke weerstand toeneemt, wordt het lastiger om parken te realiseren en voldoen we niet aan de klimaatdoelstellingen.”

LTO-er Edwin Michiels ziet dit zonvolgsysteem van TNO wel zitten. “Op het moment dat het past om met zo’n dubbele optie de teelt in de benen te houden en zonne-energie op te wekken, kun je een slag maken. Dan blijf je weg van het vol zetten van een akker met zonnepanelen.”