Waarschijnlijk zijn de maatschappelijke kosten van 8,5 miljard euro nog steeds een “stevige onderschatting”, schrijven de onderzoekers van Panteia, Hogeschool Utrecht en het Nibud. Ze hebben namelijk 19 van de 43 mogelijke kostenposten kunnen berekenen in het rapport.

“En dat om de problematische schulden een beetje te kunnen hanteren, want oplossen doe je ze eigenlijk niet. Dat is mesjogge”, zegt Arjan Vliegenthart, directeur van het Nibud, over die 8,5 miljard euro.

Schulden en stress

Ongeveer 1 op de 11 huishoudens in Nederland heeft volgens het CBS problematische schulden. In 2023 kwam dat neer op 730.000 huishoudens. En dat zijn er meer dan het jaar daarvoor, toen ging het om iets meer dan 650.000 huishoudens.

Een flink deel van de maatschappelijke kosten komt voort uit het feit dat mensen met schulden minder productieve werknemers zijn. Ze slapen slechter, zijn vaker ziek of te laat door hun schuldensituatie. Daardoor gaat er 4,5 miljard euro verloren aan verminderde arbeidsproductiviteit.

Zorgkosten

Ook liggen de zorgkosten van mensen met schulden gemiddeld genomen hoger. Zo deed het Centraal Planbureau (CPB) onderzoek naar de samenhang tussen de kosten voor mentale zorg en het hebben van schulden.

Onderzoeker Anne-Fleur Roos kon dat met collega’s onderzoeken door onder meer de gegevens van mensen met een betalingsachterstand bij de zorgverzekering naast de zorgdeclaraties te leggen. De conclusie: de uitgaven aan geestelijke gezondheidszorg voor mensen met schulden ligt 30 procent hoger zijn dan bij mensen zonder schulden.

“Dat suggereert dus dat beleid dat schulden tegengaat ook goed is om zorgkosten te besparen”, aldus Roos.

Onderschatting

Volgens het rapport van Panteia, Nibud en de Hogeschool Utrecht, dat rekent met de cijfers van het CPB, kan het oplossen van schulden 305 miljoen euro aan mentale zorgkosten besparen. Veel andere zorgkosten konden de onderzoekers niet berekenen omdat harde data ontbreekt. Maar het ligt wel voor de hand dat de daadwerkelijke zorgkost van mensen met schulden veel hoger liggen, schrijven de onderzoekers.

“Maar 8,5 miljard euro is al erg genoeg”, zegt Vliegenthart. “En dat is los van al het levensgeluk dat verloren is gegaan. We moeten als samenleving echt inzien dat schulden niet langer een individueel probleem zijn, maar een maatschappelijk probleem dat iedereen aangaat.”