In de LFPZ, voorheen bekend als de longstay, zitten patiënten bij wie de behandeling niet aanslaat en die nog een te groot risico vormen voor de samenleving. “We noemden het vroeger weleens de begraafplaats van de tbs”, zegt advocaat Job Knoester in Pointer, “maar dat beeld klopt echt niet meer.”
Pointer duikt in de wereld van de tbs. Journalist Tom Veldhuijzen bezoekt in de podcastserie TBS vijf klinieken, en praat daar met medewerkers en patiënten. Deze week de ‘Langdurige Forensisch Psychiatrische Zorg’ (LFPZ).
Tbs deel 2: is er een eind aan de Longstay?
De LFPZ in het Noord-Brabantse dorpje Zeeland beslaat ongeveer een vierkante kilometer, afgeschermd door hoge hekken met stroomgeleiding. Maar wie daar doorheen kijkt ziet iets wat lijkt op een vakantiepark. Het terrein is groen en bosrijk, compleet met rustieke wooncomplexen, een mountainbikeroute en een Alpacaweide.
“Bewoners komen hier terecht als we zien dat de behandeling tbs niet goed genoeg aanslaat, en de kans op recidive (herhaling van het delict, red.) nog te hoog is”, legt clustermanager Sandrine Mikkers uit. “In de LFPZ ‘hoeven’ patiënten niet zoveel meer en is de behandeldruk zoals op een reguliere tbs-behandeling eraf.”
Op het terrein is daarom veel aandacht voor de kwaliteit van leven voor de ruim 100 patiënten die er verblijven. Zo kunnen patiënten er sporten, boetseren, met Lego bouwen of met een non-alcoholisch drankje op het terras zitten. Als iemand de hele dag rondjes wil fietsen over het terrein, dan mag dat ook.
Eindstation tbs?
Lange tijd werd de ‘longstay’ gezien als het eindstation van de tbs. Wie hier terechtkomt zal er uiteindelijk ook komen te overlijden. “Maar de cijfers laten een heel ander beeld zien”, zegt Mikkers. “We weten niet precies hoe het komt, maar door de context die we hier gecreëerd hebben, zien we dat patiënten weer in beweging komen. Dat risico’s veranderen. En dat 50 procent uitstroomt naar een andere plek.”
Dat beeld onderstreept Job Knoester, die als tbs-advocaat ook cliënten bijstaat in de LFPZ. “Ik ken iemand die vrij jong de tbs inging, na een heel heftig delict. De behandeling gaf hem te veel spanning, waardoor hij zelf vroeg om een plaatsing in een longstay. Na 8 jaar kwam hij tot rust en was hij toch klaar voor behandeling. Dat was een groot succes, want inmiddels is hij een vrij man en werkt hij zelfs in een tbs-instelling.”
‘Geen eindstation, maar een tussenstation’
In de podcast komt het verhaal van Kevin* aan bod. Hij zit ruim 20 jaar in de tbs en de behandeling wil tot dusverre niet aanslaan. “Ik zit nu 2 jaar in de LFPZ en ik heb rust gevonden, nadat ik heel erg behandelmoe was.” Maar hij benadrukt: “Dit is voor mij geen eindstation, maar een tussenstation. Dat vind ik heel belangrijk en daar houd ik me ook aan vast.”
Komen tbs-patiënten dan vanuit de LFPZ weer zelfstanding in de samenleving terecht? “Nee”, zegt Mikkers. “Daarvoor zijn de bewoners echt al te lang uit de maatschappij. Het realistische beeld is dat bewoners richting beschermd of begeleid wonen gaan, en hulp en ondersteuning krijgen van ons.”
*Kevin is niet de echte naam van de patiënt. Zijn hele verhaal hoor je in de podcast. De delicten zijn geanonimiseerd, uit respect voor betrokkenen.
Luister zondag 20 augustus naar TBS deel 3: vrouwen in de tbs-kliniek om 19:00 uur op NPO Radio 1. De podcasts zijn ook hier te luisteren.
