Ruim twee weken geleden ligt er plotseling een brief op de deurmat van verzekeraar VGZ bij Regina Zonnenberg. "Yes! Wij hebben gelijk!", roept ze nadat ze de brief heeft gelezen. De verzekeraar heeft onderzoek gedaan naar declaraties die zorginstelling Altenastaete van juli 2017 tot en met juli 2018 deed bij VGZ voor zorg aan haar vader en nu is de uitslag binnen. Wat zij al die tijd al dacht, blijkt waar: Altenastaete had het bedrag van bij elkaar 18.875 euro nooit mogen declareren, zo schrijft de verzekeraar. "Dit voelt als gerechtigheid", laat ze telefonisch weten. "We zijn natuurlijk heel blij met deze uitslag", aldus de inwoonster van Werkendam. "Dat wij gevraagd werden om ons verhaal te doen, heeft hier in het dorp en in de omgeving heel veel ogen geopend en heel veel verhalen losgemaakt."

Hoe zat het precies met de casus Zonnenberg? Eind september 2019 vertellen Regina Zonnenberg en Coraline Kamphof ons dat ze vermoeden dat Altenastaete rommelt met zorgdeclaraties van hun vader. We komen met hen in contact na eerdere publicaties over zorginstellingen met extreem hoge winsten.

Hun verhaal begint in de zomer van 2017. De moeder van Coraline en Regina kan door een hersenbloeding niet meer zelfstandig wonen. In Altenastaete komt een plek vrij en samen met haar echtgenoot betrekt mevrouw Zonnenberg een appartement in het zorghuis in Nieuwendijk. Goedkoop is het niet. Huur en servicekosten bedragen 3.500 euro per maand. Omdat mevrouw Zonnenberg zorg nodig heeft, ontvangt Altenastaete bovenop de huur ook nog een bedrag via de Wet langdurige zorg (Wlz). Maandelijks gaat het om 3.900 euro, betaald door de overheid. Meneer Zonnenberg is nog gezond en heeft geen zorg nodig, maar kan in Altenastaete samen met zijn vrouw blijven wonen.

In 2018 ontdekken de dochters dat Altenastaete zorg gedeclareerd heeft bij zorgverzekeraar Aevitae (VGZ) voor hun gezonde vader. "Dat vonden wij heel vreemd. Hij deed alles nog zelfstandig", aldus de dochters. Oud-medewerkers die destijds verantwoordelijk waren voor de zorg van het echtpaar bevestigen dit. In het zogenoemde zorgplan dat Altenastaete heeft opgesteld, staat echter iets heel anders. Namelijk dat meneer Zonnenberg van alles mankeert en wel degelijk zorg nodig heeft. Bijvoorbeeld bij het wassen, en aankleden en bij het innemen van medicijnen: in totaal 7 uur per week. Altenastaete declareert hiervoor maandelijks bedragen van rond de 1.500 euro bij zorgverzekeraar VGZ, zo blijkt uit de administratie van meneer Zonnenberg. De hoogbejaarde en diepgelovige man heeft inmiddels al twee van zulke zorgplannen ondertekend , zo ontdekken de dochters.

Hoe heeft hij dit kunnen doen? Het is zijn dochters snel duidelijk dat hij om de tuin is geleid. Hun vader vertelt namelijk dat directrice Carla van de Graaf tijdens een gesprek over kerk en geloof opeens met de papieren op de proppen kwam en dat hij die dan even moest tekenen. Enigszins afgeleid door het fijne gesprek en overtuigd van de goede bedoelingen van de directrice tekent meneer Zonnenberg de papieren. Met de zorgplannen incasseert Altenastaete gedurende twaalf maanden in totaal bijna 19.000 euro voor zorg die meneer Zonnenberg niet nodig had en ook niet heeft ontvangen. Iets dat ook nog eens bevestigd wordt door het zogenoemde zorgleefplan van meneer Zonnenberg, dat ook door Altenastaete is gemaakt en in ons bezit is. Daaruit blijkt dat meneer Zonnenberg alles nog zelfstandig deed.

Zodra het de dochters duidelijk is hoe de vork in de steel zit, zijn ze verbijsterd. Vragen over de declaraties worden door directrice Van de Graaf steevast ontweken. "Steeds waren er smoesjes", aldus Regina Zonnenberg. Regina en Coraline melden het geval bij de zorgverzekeraar van hun vader, Aevitae. Maar ook dat levert aanvankelijk niet veel op. Want als de verzekeraar navraag doet bij Altenastaete, wordt hen door de klachtenfunctionaris van de instelling verteld dat alles klopt. Voor Aevitae is daarmee de kous af. Hoe kan dat nou? Als wij de zaak vervolgens voorleggen aan VGZ, eindverantwoordelijk voor zorgverzekeraar Aevitae, reageren ze op het hoofdkantoor in Arnhem 'not amused'. Aevitae had het verhaal van meneer Zonnenberg bij VGZ moeten melden. In Arnhem krijgt de zaak al snel het stempel 'potentieel geval van fraude'. VGZ start alsnog een onderzoek.

Bij Altenastaete leeft men op dat moment nog in de veronderstelling dat er niets aan de hand is. Als wij het verhaal van meneer Zonnenberg voorleggen, mailt directrice Ilonka de Waal ons monter terug dat de zaak destijds inderdaad met Aevitae besproken is. We mailen terug dat de kaarten inmiddels anders liggen en de zaak bij de fraude-afdeling van VGZ in onderzoek is. Wenst Altenastaete daar nog op te reageren? Het blijft stil. Altenastaete is vooral druk met de buitenwereld te overtuigen dat alles in orde is. Na de uitzending met daarin het verhaal van meneer Zonnenberg, stuurt Altenastaete cliënten, bewoners, familieleden en mantelzorgers een geruststellende brief. De zaak Zonnenberg is destijds 'naar beider tevredenheid' afgekaart met Aevitae, zo beweert de instelling vol vertrouwen.

De Inspectie

Het vertrouwen in de goede afloop lijkt ook logisch. De klachtenfunctionaris heeft de vragen van Aevitae immers simpel gepareerd. Maar wie is die klachtenfunctionaris? Wat schetst onze verbazing en ook die van de zussen Zonnenberg: de onafhankelijke en onpartijdige klachtenfunctionaris blijkt Altenastaete-directrice Carla van de Graaf zelf te zijn. Dezelfde vrouw die vader Zonnenberg om de tuin leidt met een mooi verhaal, overtuigt Aevitae er ogenschijnlijk simpel van dat alles in orde is. "Bizar", aldus de zussen. Als Regina de gang van zaken meldt bij de Inspectie (IGJ), krijgt ze te horen dat deze manier van klachtenafhandeling onjuist is. De bemoeienis van de Inspectie lijkt effect te hebben. Diezelfde avond nog wordt de website van Altenastaete aangepast met de gegevens van deze nieuwe klachtenfunctionaris.

Het onheil is daarmee niet afgewend voor de zorginstelling. VGZ zet eind 2019 de tanden in het onderzoek. Half februari volgt per brief de uitkomst. En die bevat geen woord Spaans: "Gezien de hiervoor genoemde bevindingen nemen wij het standpunt in dat Altenastaete ten onrechte heeft gedeclareerd. lmmers, uit de verkregen informatie komt naar voren dat er sprake was van diensten die onder de woonovereenkomst vallen en niet van Verpleging en Verzorging. Wij hebben een bedrag van € 18.874,56 onverschuldigd aan Altenastaete betaald, doordat zij een vergoeding van ons hebben ontvangen waarop geen recht bestaat." VGZ eist nu het gehele bedrag terug. Uit de brief: "Wij zullen de bedragen die wij onverschuldigd hebben betaald, namens Aevitae bij Altenastaete vorderen. Zodra Altenastaete de vordering heeft voldaan, informeert Aevitae u over het corrigeren van de declaraties."

Wasbeurtje

We komen erachter dat het verhaal van de familie Zonnenberg niet op zich staat. Er wordt vaker gesjoemeld met declaraties. Wij kregen beelden in handen waarop te zien is dat een thuiszorgmedewerker van Altenastaete met een cliënt afspreekt om bepaalde zorg niet te leveren, die ze vervolgens wel in de administratie ('wasbeurtje gegeven') opneemt. Op beelden van een beveiligingscamera zien we een medewerker van Altenastaete in een huiskamer staan. Boven in beeld staat een datum: 25 februari 2019. Een oudere man komt de huiskamer in. Zijn overhemd is niet goed dichtgeknoopt en hangt een beetje uit zijn broek. Een deel van zijn blote buik is te zien.

- "Je hebt geen hemd aan", zegt de thuiszorgmedewerker, terwijl ze wijst op de blote buik van de man. Ze rommelt aan zijn overhemd en vraagt: "Hoe is het met het wassen. Vandaag of morgen doen?"

- "Doe maar morgen. Ik ben gister toch ook geweest", antwoordt de man.

- "Ok. Doen we het morgen", antwoordt de medewerker.

Geen wasbeurt voor de man vandaag. Maar als we later te zien krijgen wat de medewerker op die dag in de map genoteerd heeft, staat toch echt 'wasbeurtje gegeven.' Volgens de administratie is de man dus wel gewassen.

Of de niet gegeven zorg ook daadwerkelijk gedeclareerd wordt, is onduidelijk, maar wel aannemelijk. De administratie die thuis wordt bijgehouden vormt namelijk de basis voor de declaraties aan de zorgverzekeraar. Ook zien we bij dezelfde man dat de lijsten waarop de zorg wordt bijgehouden, herhaaldelijk niet door hem persoonlijk wordt afgetekend, terwijl dit wel verplicht is. Op zes aftekenlijsten die we hebben, staat niet één keer zijn eigen handtekening, zo blijkt als de handtekeningen op de lijsten vergelijken met de originele handtekening. Altenastaete controleert hier zichzelf, wat de kans op fraude onomstotelijk vergroot.

In de loop van ons onderzoek stuiten we op nog een zaak waarin de verzekeraar een te hoge declaratie ontvangt. Het gaat om zorg voor meneer De Wit (niet zijn echte naam). Begin 2019 komt hij in Altenastaete terecht. Hij heeft uitgezaaide longkanker, is uitbehandeld en de verwachting is dat hij niet lang meer zal leven. Hij wordt in 'terminaal bed' geplaatst, zo lezen we in het zorgplan. Uit het zorgplan, waarin de afspraken staan over de hoeveelheid verzorging, begeleiding en bijvoorbeeld dagbesteding, valt op te maken dat meneer De Wit een bescheiden mens is. Hij wil vooral niemand tot last zijn. "Wat meneer zelf kan, wil hij ook graag nog zelf doen. Dhr. wil de tijd krijgen om zichzelf te wassen, douchen en te verzorgen", aldus het zorgplan. Altenastaete interpreteert deze wensen op geheel eigen wijze, zo blijkt.

Hoewel meneer De Wit terminaal is, is zijn zorgvraag relatief klein. Aankleden en wassen doet hij het liefst zelfstandig. Wel vraagt hij om hulp bij het aantrekken van zijn steunkousen. Daarnaast zet de verpleging zijn medicatie klaar en leegt twee keer daags het bakje waarin hij het slijm dat bij hem loskomt uitspuugt. Een keer per week wordt zijn bed verschoond en zijn appartementje schoongemaakt. Omdat meneer De Wit geen contact meer heeft met zijn familie en nauwelijks vrienden heeft, ligt eenzaamheid op de loer. De oplossing is volgens het zorgplan 'een praatje maken met dhr. en vragen of we hem nog ergens bij kunnen helpen of iets voor hem kunnen doen'. De verpleging zal ook aanbieden met hem te gaan wandelen. Het animo voor activiteiten buiten het appartementje lijkt niet groot. Meneer de Wit eet in de laatste fase van zijn leven het liefst op zijn kamer, zo lezen we.

De bescheiden zorgvraag van meneer De Wit zien we niet terug in de declaratie die Altenastaete doet bij zijn zorgverzekeraar. Een instelling als Altenastaete mag voor deze terminale zorg wettelijk maximaal 12,9 uur per dag declareren. Altenastaete gaat vanaf het eerste moment bijna op dit maximum zitten, zo ontdekken we. "Ik weet zeker dat deze man niet meer dan drie, maximaal vier uur zorg per dag ontving", aldus een oud-medewerker die bij de instelling werkzaam was toen meneer De Wit zorg ontving. Alleen in de laatste fase werd het aantal uren zorg intensiever, aldus de oud-medewerker. Haar verklaring wordt bevestigd door een andere oud-medewerker van de instelling. Beiden willen niet met naam en toenaam genoemd worden uit vrees voor represailles door Altenastaete.

Fraude

Meneer de Wit blijkt verzekerd bij Stad Holland (DSW). Als we navraag doen naar de declaraties van Altenastaete, blijkt daar al een onderzoek te lopen. Dat onderzoek werd onlangs afgerond. De conclusie is helder: "Stad Holland (DSW) heeft vastgesteld dat er voor een verzekerde veel meer uren zorg zijn gedeclareerd dan in werkelijkheid door Altenastaete is geleverd", aldus een woordvoerder. Volgens Stad Holland (DSW) zijn er in het zorgplan handelingen vermeld die in werkelijkheid niet noodzakelijk waren en niet werden geleverd. Ook het aantal uren zorg per dag zoals vermeld in de urenregistraties komt niet overeen met het aantal uur zorg dat de verzekerde heeft ontvangen. "Het verschil is dusdanig groot dat wij dit kwalificeren als fraude." De declaraties worden daarom afgewezen, aldus de verzekeraar. Meneer de Wit heeft het allemaal nooit meegekregen. Drie maanden na zijn aankomst blaast hij zijn laatste adem uit. Om welk bedrag het gaat wil DSW niet exact zeggen. Maar volgens een berekening op basis van de gangbare zorgtarieven zou het om ruim 30.000 euro moeten gaan. DSW wil dit bedrag bevestigen, noch ontkennen.

Vader en moeder Zonnenberg wonen inmiddels niet meer in Altenastaete. We hebben Carla van de Graaf om een reactie gevraagd. Inmiddels is ze al ruim een jaar geen lid meer van de directie. Ze zou nog wel actief zijn in de thuiszorg van Altenastaete. Op het bij ons bekende mailadres en telefoonnummer was zij niet bereikbaar voor commentaar.

Dit artikel kwam tot stand met medewerking van Michiel Straub / AD Rivierenland