Toon de samenvatting
Het stembureau Stichting Sinar Maluku in Woerden heeft tijdens de Tweede Kamerverkiezingen de meest diverse groep stemmers aangetrokken. De uitgebrachte stemmen in dit stembureau in de provincie Utrecht zijn bijna gelijkmatig verdeeld over de zes dominante politieke stromingen die Nederland rijk is. Dat blijkt uit een analyse van Pointer naar de verkiezingsuitslagen per stembureau. Samen met De Volkskrant en Open State Foundation hebben we deze gegevens van 346 gemeenten verzameld. Alle uitslagen en processen-verbalen kun je hier vinden. Op onze interactieve kaart kun je bekijken hoe mensen in jouw stemlokaal hebben gestemd.
Ook de stembureaus Moordrechtse IJsvereniging in gemeente Zuidplas en Sport- en Recreatiecentrum 't Gastland in gemeente Rhenen trokken een diverse groep aan kiezers. Daarentegen is het minst diverse stembureau Dienstgebouw Hervormde Gemeente in Rouveen (gemeente Staphorst). Daar stemde 88% procent op de confessionele partijen, oftewel CDA, ChristenUnie of SGP.
Maatschappelijk onbehagen
Met deze gegevens hebben we een verkiezingskaart per stembureau gemaakt. Waarom is het zo interessant om op dat niveau naar de uitslag te kijken? Politiek geograaf Josse de Voogd maakt al jarenlang electorale kaarten: “Aan het stemgedrag kun je goed zien wat het karakter van een plek is”, legt De Voogd uit. “Als je iedereen apart zou vragen waarom ze op een partij stemmen, zullen de redenen bij velen verschillend zijn. Maar de optelsom laat sterk zien waar het maatschappelijk onbehagen broeit.”
“Die ontevredenheid zit met name bij de rechts-populistische partijen zoals PVV, Forum voor Democratie en JA21. Populisme zat vroeger in de oude wijken van steden. Nu zie je dat die stemmen steeds meer naar buiten en het noordoosten trekken.” Dit is niet alleen een Nederlands fenomeen, ziet de Voogd. “Ook in de rest van de wereld zie je het verschil tussen de progressieve steden, en conservatieve en rechtspopulistische periferie.”
Die partijen hebben over een paar jaar natuurlijk wel een probleem. In de achterhoek zie je overal grote CDA stippen verschijnen.
Over de data
Onlangs publiceerde de Voogd een politieke indeling van partijen in zes stromingen. Hiermee kun je de verkiezingsuitslag bekijken op een manier die voorbij gaat aan enkel de partijen. Zo kan je beter zien op welke soort ideeën Nederlanders stemmen. Deze stromingen hebben wij gedeeltelijk overgenomen en zijn rechtsliberaal (VVD), links (SP, PvdA, GL, PvdD, DENK en BIJ1), rechtspopulistisch (PVV, FvD, JA21 en BBB), progressief (D66 en Volt) en confessioneel (CDA, CU en SGP). De partijen die overblijven vallen in de categorie overig. Ook zijn er vaak drie stippen te zien per stembureau. Dit komt omdat er dit jaar drie dagen gestemd kon worden en staan dus veel stembureaus administratief drie keer in de brondata. De partijen die overblijven vallen in de categorie overig.
Ook zijn er vaak drie stippen te zien per stembureau. Dit komt omdat er dit jaar drie dagen gestemd kon worden en staan dus veel stembureaus administratief drie keer in de brondata. Mobiele stembureaus hebben geen locatie en staan dus helaas niet op de kaart. In het totaalperspectief van de kaart zijn alleen stembureaus laten zien met meer dan 750 stemmen.
Interactive
Wil je weten hoe er gestemd is bij jouw stembureau? Of bij andere stembureaus bij jou in de gemeente? Wat is de dominante politieke stromingen bij jouw in de buurt. Zoek het op in onze interactive kaart.
“Het leuke aan deze kaart is dat je aan de grote stippen kunt zien dat daar vaak gewonnen wordt door een traditionele partij zoals het CDA”, gaat de Voogd verder. Dat zijn vaak plekken met veel briefstemmers en dat zijn overwegend oudere mensen. “Die partijen hebben over een paar jaar natuurlijk wel een probleem. In de achterhoek zie je bijvoorbeeld overal grote CDA stippen verschijnen.”
Meer openbaarheid van de uitslagen
Twee jaar geleden tijdens de Provinciale Staten- en Waterschapsverkiezingen publiceerde slechts 24 procent van de gemeenten de uitslag op hun website, in een digitaal formaat (zoals Excel of CSV) en volgens de juiste indeling (die uit zogeheten OSV-software komt). Naar aanleiding van onderzoek dat wij destijds ook samen deden met OSF en de Volkskrant, diende minister Kajsa Ollongren van Binnenlandse Zaken een wetsvoorstel in. Daarin worden gemeenten verplicht gesteld om de uitslag op de juiste manier te publiceren. En hoewel deze wet nog niet is aangenomen, hebben nagenoeg alle gemeenten hun resultaten een week na de landelijke verkiezingen bekendgemaakt
“Deze verkiezingen konden gemeenten met een druk op de knop de verkiezingsuitslagen in een bruikbaar formaat exporteren”, constateert Tim Vos-Goedhart, projectleider van de Open State Foundation. Hij ziet een enorme verbetering ten opzichte van twee jaar geleden. “We zijn blij dat veel gemeenten dit ook netjes en vindbaar hebben gepubliceerd op hun sites.”
“Verkiezingsuitslagen zijn de kerndata van de democratie. Die moeten snel voor iedereen open en herbruikbaar zijn. We roepen de Nederlandse gemeenten op om werk te maken van hun datastrategie zodat alle data rondom verkiezingen simpel en snel voor iedereen beschikbaar zijn. Wij hopen dat we in 2022 bij de gemeenteraadsverkiezingen een 100 procent score zien van goede publicatie van de uitslagen van stembureaus."
De verkiezingsuitslagen per stembureau zijn verzameld door Jerry Vermanen, Thomas de Beus, Inge Oosterhoff, Liza Titawano, Marthe Menses (Pointer) in samenwerking met de Volkskrant. Onder leiding van Open State Foundation. Illustratie door Charlotte Claessen.
In een eerdere versie is de partij DENK ingedeeld bij de stroming 'overig' terwijl deze partij bij Links ingedeeld had moeten worden. Door een oplettende lezer is DENK nu bij Links meegenomen.
