Teun raakte zijn huis kwijt omdat hij diep in de schulden belandt na het faillissement van zijn bedrijf en een echtscheiding. “De wereld zakt onder je voeten vandaan, je weet niet meer hoe je je dag in moet delen. Je weet niet meer hoe je eruit komt.” Had het geholpen als de gemeente zijn problemen eerder had gesignaleerd?
De moeilijkheden voor Teun beginnen in 2008. “Toen ben ik met mijn makelaar- en assurantiekantoor failliet gegaan”, vertelt hij. We spreken Teun naar aanleiding van ons lopende onderzoek naar de aanpak van problematische schulden. “In die periode ben ik ook gescheiden en uiteindelijk ben ik in problematische schulden terechtgekomen.”
Stressvol
De rekeningen en aanmaningen stapelen zich indertijd steeds verder op, en zo ook de problemen. Uiteindelijk kan hij de huur niet meer ophoesten en de rekeningen van het gas en licht niet meer betalen. Ook aan de zorgverzekeringspremie kan hij niet langer voldoen. Hij wordt zijn huis uitgezet en komt op straat te staan.
Het is een enorm stressvolle periode voor Teun. “Je kan niet meer helder denken, je ziet geen oplossingen meer”, licht hij toe. “Je raakt van de regen in de drup.”
Je ziet geen uitweg meer
Hulp
“Je ziet geen uitweg meer”, vervolgt hij. Gelukkig schieten zijn ouders te hulp en kan hij tijdelijk bij hen intrekken. Via de gemeente komt hij uiteindelijk in een schuldhulpverleningstraject terecht. Gemeenten zijn namelijk verplicht om inwoners te helpen met schulden als ze die zelf niet kunnen oplossen.
Signalen
De vraag is of Teun niet eerder in beeld had kunnen komen bij de gemeente. Want om te voorkomen dat schulden zich steeds verder opstapelen en de situatie steeds uitzichtlozer wordt, zoals in het geval van Teun die uiteindelijk zijn huis kwijtraakte, moeten gemeenten tegenwoordig actie ondernemen bij beginnende schulden.
Zo zijn woningcorporaties en particuliere huurders sinds 2021 bij de wet verplicht om betalingsachterstanden in een vroeg stadium te melden bij de gemeente. Hetzelfde geldt voor zorgverzekeraars, energie- en drinkwaterbedrijven. Op die manier krijgt de gemeente mensen met een betalingsachterstand eerder op de radar, zodat ze ook eerder een regeling kunnen treffen of persoonlijk contact kunnen zoeken om te helpen. Deze zogeheten ‘vroegsignalering’ drukt uiteindelijk ook de maatschappelijke kosten die jaarlijks ongeveer 17 miljard euro bedragen.
Voor Teun komt het initiatief om via vroegsignalering ondersteuning en hulp te bieden te laat, hij moest 10 jaar lang rondkomen van een minimum inkomen om zijn problematische schulden af te lossen. In die tijd heeft hij altijd werk en inkomen gehad, en kon hij zo zijn schulden aflossen. Maar daarvan ging het grootste deel meteen naar de schuldeisers en hield hij, zo zegt hij, weinig over om in zijn levensonderhoud te voorzien. Inmiddels is hij schuldenvrij en is hij hoofd van een goedlopende winkel. Pointer is benieuwd in hoeverre vroegsignalering op dit moment werkt, hoe effectief is het eigenlijk? Dat willen we de komende tijd verder onder de loep nemen.
Luister hier de uitzending van Pointer Radio, met daarin onder meer Teun, over wat er wel en juist niet werkt om mensen met problematische schulden te helpen.