Niet alleen het kabinet Schoof, ook de gemeente Lelystad heeft ambitieuze woonplannen. Er is ruimte voor 40.000 woningen in de polder, terwijl veel verouderde woningen in Lelystad-Oost nog moeten worden opgeknapt. De gemeente stevent af op een ravijnjaar en moet de komende jaren tientallen miljoenen bezuinigen. Hoe kan een stad groeien, als er flink moet worden bezuinigd?
Pointer deed de hele maand september onderzoek in Lelystad vanuit de pop-up redactie. Veelgehoorde klachten van Lelystedelingen gaan over woningnood en leegstand. Op woensdag was premier Schoof daarom op werkbezoek in Lelystad.
Luister naar de radio-reportage van Tom Veldhuijzen en Niels Heithuis:
Pointer pop-up: Wonen in Lelystad
Waar premier Schoof in Den Haag vooral kibbelende fractievoorzitters en ministers in het gareel moet houden, wacht hem in Lelystad een warmer welkom. “Ik heb een tekening gemaakt met hartjes en stickers”, vertelt een meisje (8) trots. “Hij heeft beloofd hem op zijn kantoor op te hangen.”
Het zorgt voor nogal wat gefronste wenkbrauwen en snelle blikken vanachter de voordeur, premier Schoof die met een groot gevolg door de straten van de Zandbank loopt. Het is een wijk in Lelystad-Oost die onder de aandacht van een speciaal Rijksprogramma valt en wordt opgeknapt. In sommige straten heeft dat al zijn vruchten afgeworpen, in andere straten ligt het mos nog op de daken en rotten de houten kozijnen weg.
Vernieuwing in plaats van nieuwbouw
Arie Slob is programmadirecteur van het Nationaal Programma Samen Lelystad-Oost. In de wijk staan veel woningen uit de jaren ’60, die nu vervallen zijn. “Je ziet meteen dat daar onderhoud nodig is”, zegt Slob. Je ziet hier om je heen veel groen en veel ruimte. Maar je ziet ook woningen die sterk zijn verouderd en waar al jaren geen onderhoud heeft plaatsgevonden.”
“Er komt veel incidenteel geld uit Den Haag. We hebben meerjarige afspraken gemaakt en het Rijk heeft beloofd om vijftien tot twintig jaar dit soort wijken in heel Nederland te helpen”, vertelt Slob. Hij dringt er bij de premier op aan om structurele financiering te krijgen. “Nu vraagt het veel energie en tijd om telkens aan geld te komen. Tijd die we liever in het opknappen van de wijken steken.”
Grote nieuwbouwplannen
Het nieuwe kabinet wil 100.000 woningen per jaar laten bouwen. Daarvoor kijkt het met veel interesse naar de nieuwste provincie van Nederland. In Lelystad zou er ruimte zijn voor 40.000 woningen. Maar wethouder Dennis Grimbergen geeft alvast een winstwaarschuwing, hij denkt dat er maximaal 20.000 nieuwe woningen in Lelystad bij kunnen.
Vernieuwing, nieuwbouw, leegstand, premier Schoof ziet dat er “hard gewerkt wordt aan de uitbreiding van Lelystad”. Hij is optimistisch. “We zien dat Lelystad de afgelopen 25 jaar een omslag aan het maken is. Leegstand ligt in het verleden en de markt is er om uit te breiden. Voor mensen uit alle inkomensgroepen, die hier uiteindelijk kunnen wonen, werken en leven.”
Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) is bang dat de voorzieningen, zoals scholen en supermarkten, worden vergeten als er te snel gebouwd wordt. Schoof neemt het allemaal mee in de plannen: “We hebben expliciet budget gereserveerd naast de woningbouwbudgetten. Grote bouwplannen kunnen niet zonder voorzieningen.”
Daarnaast benadrukt de premier hoe belangrijk de bewoners zelf zijn in dit proces, ‘het sociale cement.’ “Die voorzieningen moet je opbouwen, bewoners spelen een grote rol bij het onderhouden ervan. Het is niet alleen maar bouwen.”
Het ravijnjaar
De gemeente Lelystad stevent af op een ravijnjaar in 2026 met een bezuinigingsplan van 17 miljoen euro. Geld dat in de jaren erna structureel verdwijnt. Dat heeft te maken met een herstructurering van het gemeentefonds. Het ravijnjaar staat voor het gat tussen het oude en het nieuwe financieringssysteem, waar gemeenten en provincies op de een of andere manier mee moeten omgaan.
Hoe kan de minister-president aan de ene kant vragen van een stad om te groeien, terwijl aan de andere kant flink moet worden bezuinigd? “Nou ja, wij moesten ook bezuinigen bij de Rijksoverheid. Daar hebben we keuzes in moeten maken en dat vragen we de gemeenten ook te doen.”
Wel zegt Schoof overleg te hebben met de gemeenten over de financiële toekomst en snapt hij dat gemeenten moeite hebben om de begroting voor de komende jaren rond te krijgen. “Maar tegelijkertijd heeft het vorige kabinet besloten om de systematiek van het gemeentefonds te veranderen, wat lucht geeft. Ook is de grote bezuiniging op jeugd van een half miljard geschrapt van uit het hoofdlijnenakkoord.”
Daarmee hoopt Schoof dat de gemeenten meer financiële ruimte hebben richting het ravijnjaar. Maar, benadrukt hij nogmaals, gemeenten moeten keuzes maken, net zoals het kabinet dat ook doet. Op een extra zak geld uit Den Haag kan de gemeente Lelystad na het bezoek van de premier dus niet rekenen.
Luister zaterdag 19 oktober naar de live uitzending van de Pointer pop-up vanuit de FlevoMeer Bibliotheek op NPO Radio 1 om 14:00 uur.
