De onderzoeksredactie van het Amerikaanse onlineplatform Buzzfeed schreef in 2017 over deze geheimzinnige vluchten boven de Verenigde Staten. Dit mysterieuze bedrijf voert enkele van die vluchten uit, en - je voelt het misschien al aankomen - ze zijn voornamelijk bedoeld om inlichtingen te verzamelen.

Dit onderzoek begon met de analyse van een gigantische database. FlightRadar24 leverde de Buzzfeed-onderzoekers een jaar aan vluchtgegevens boven de VS. Uiteraard te veel gegevens om handmatig door te nemen. Daarom ontwierpen de researchers een programma dat de data analyseerde; alle vluchten waarbij enorm vaak tussen begin- en eindpunt wordt gedraaid en gekeerd, werden eruit gefilterd om later nauwkeuriger te onderzoeken.

Pointer heeft een zelfde dataset over vluchten in 2016 en 2017 in het Nederlandse luchtruim ontvangen van FlightRadar24. Tijdens een bootcamp genaamd #VreemdeVluchten op woensdag 30 en donderdag 31 oktober gaan we onderzoeken of we net zulke vreemde vluchten kunnen ontdekken als onze Amerikaanse collega’s.

Wat is een bootcamp?

Wellicht vraag je je af wat een bootcamp precies is. Eenvoudig uitgelegd: tijdens een bootcamp werken we met een deel van de Pointer-redactie aan één onderzoeksvraag. Het is een snelkookpan voor onderzoeksjournalistiek, en daar kunnen we de hulp van experts en studenten goed bij gebruiken.

Twee dagen lang richten we een een tijdelijke redactieruimte in. We formeren onderzoeksgroepen die aan een specifiek onderdeel werken, zoals typen vliegtuigen of gebieden boven Nederland. En aan het einde van de rit hopen we een stuk verder te zijn in het onderzoek.

Bij elke vreemde vlucht zoeken de deelnemers antwoord op de volgende vragen:

• Wie is de eigenaar van dit vliegtuig?

• Wat is het doel van deze vlucht?

• Worden Nederlanders op een of andere manier bespied tijdens deze vlucht?

Eigenlijk kan een bootcamp niet mislukken. Elke deelnemer komt eruit met meer journalistieke ervaring en kennis. Maar het beste resultaat is uiteraard een paar goede leads voor onderzoeksverhalen.

Bij Pointer hebben we twee keer eerder een bootcamp georganiseerd. De eerste keer was #DutchArms, met onze publicatie Explosieve Export als resultaat. De tweede keer ging over illegale visvangst. En tijdens #VreemdeVluchten richten we ons dus op een enorme verzameling vreemde vluchten.

Mogelijke verklaringen

De enorme data-analyse van vliegbewegingen boven Nederland hebben we inmiddels uitgevoerd. Maar duizenden vliegtuigen met ongebruikelijke vluchtpatronen zeggen nog niet zoveel. We moeten honderd procent zeker zijn dat daar iets geks aan de hand is. Kijk maar eens naar deze vlucht.

Een normale vlucht boven Nederland gaat vaak van punt A naar punt B. Maar wat als de vliegbeweging een grote cirkel is waarbij start- en landingsplek hetzelfde zijn. Wat zou hier dan aan de hand kunnen zijn? Er zijn een aantal logische verklaringen mogelijk.

• Oefenvluchten voor piloten. Onervaren piloten wordt wel eens gevraagd om een vluchtpatroon te oefenen. Kennen ze alle protocollen van een landing? Dan is het handig om dat vijf keer achter elkaar te oefenen. Dan ontstaat ook een vliegpatroon waarbij je vijf keer over hetzelfde gebied vliegt - bij voorkeur boven een kleine luchthaven.

• Kalibratie van apparatuur. De meetinstrumenten in vliegtuigen moet worden gekalibreerd om een veilige vlucht te kunnen garanderen. Een van de manieren om dit te doen, is door een kalibratievlucht uit te voeren. Een gespecialiseerd bedrijf neemt dan jouw apparatuur mee en legt een aantal cirkelvormige patronen af boven een gebied. Kalibratie is het vergelijken van een systeem of apparaat met een standaard om de eigenschappen vast te stellen.

• Parachutesprongen. Dit spreekt voor zich: een vliegtuig waar parachutisten uit springen, vliegt soms ook cirkels boven een gebied om iedereen in dezelfde zone te laten landen.

• Luchtfotografie. Hier wordt het interessant voor ons. De beelden die onder meer in Google Maps worden gebruikt, komen uit dergelijke vluchten voort. De vraag is wat gebeurt er met het materiaal dat niet wordt gebruikt of gepubliceerd. Sowieso willen wij weten welke gebieden in Nederland het vaakst in de gaten worden gehouden vanuit de lucht.

• Onbekend. Dat maakt dit onderzoek zo spannend: wie houden Nederland nog meer van boven in de gaten? In ons vooronderzoek zijn we al een paar geheimzinnige bedrijven tegengekomen. Aan ons de taak om uit te zoeken wat zij boven onze hoofden uitvoeren.

Wil je op de hoogte blijven van de uitkomst van deze bootcamp? Volg ons dan op Twitter. Misschien hebben wij jouw hulp nodig bij sommige onderzoeksvragen. En als je de nieuwsbrief volgt, blijf je sowieso op de hoogte van al onze resultaten.