In de Zuid-Franse stad Nice dringt vanochtend om een uur of 9 een persoon de rooms-katholieke basiliek Notre-Dame de Nice binnen. Hij vermoordt drie personen met een mes. Nadat de politie is binnengedrongen, wordt de verdachte neergeschoten en aangehouden. Volgens een ingewijde bij de politie is een vrouw bij de aanslag onthoofd, maar dat hebben de Franse autoriteiten niet bevestigd. De burgemeester van Nice, Christian Estrosi, spreekt van een terroristische daad.

Onmiddellijk verspreidt het nieuws zich via sociale media. Op Twitter duiken berichten met video’s en afbeeldingen op. Sommige beelden laten het straatbeeld rondom de Notre Dame zien. Andere beelden laten zien dat mensen op een afstandje staan toe te kijken. Tot zover niets vreemd. Maar er verschijnen ook berichten die niet blijken te kloppen, misinformatie dus.

Tekst gaat verder onder de tweet

Er duikt een foto op die in de kerk in Nice zou zijn genomen. Iets wat niet aannemelijk lijkt, aangezien de politie de kerk is binnengevallen en omstanders op afstand worden gehouden. Door in Google een reverse image search opdracht uit te voeren - een opdracht waarbij je een foto in Google laadt en de zoekmachine vervolgens op zoek gaat naar diezelfde foto - komen we erachter dat deze foto niet is genomen in de Notre Dame in Nice. Deze afbeelding is gemaakt in de Sainte Croix in Bordeaux begin november 2018.

Tekst gaat verder onder de tweet

Ook video’s verspreiden zich razendsnel op sociale media. Al vrij snel gaat een video viral die in verband wordt gebracht met de aanslag in Nice. Het gaat om een video waarbij de politie een wapen richt op een individu. In de tweet waarin deze video wordt gedeeld, wordt gesuggereerd dat de persoon in de video de aanslagpleger is.

Maar ook dit is niet waar. Door simpelweg een screenshot te nemen uit de video en deze vervolgens met een reverse image search opdracht in Google te plaatsen, komen we uit bij een nieuwsbericht van de Franse radiozender RTL. Hoewel dit wel beelden zijn uit Nice, heeft deze video verder niets te maken met de aanslagen van vandaag. Dit zijn namelijk beelden van een verwarde vrouw die wordt ingerekend in augustus 2020.

Tekst gaat verder onder de tweet

Een zelfde soort video, waarin een persoon wordt overmeesterd door meerdere agenten wordt ook veelvuldig gedeeld op Twitter. Volgens de verzender zouden dit beelden zijn van de aanslagpleger. Maar ook hier gaat het om misinformatie. In de video op de achtergrond staat Café Hermes Brasserie op de gevel. Wanneer je dat googlet kom je uit op een adres in de Franse stad Grenoble. Via Google Streetview zie je dezelfde kenmerken uit de video terugkomen in het straatbeeld van Google. De man die hier wordt ingerekend heeft dus niets te maken met de aanslag in Nice.

En daarmee houdt het nog niet op. Tegen het einde van de morgen wordt bekend dat er in een andere Franse stad, Avignon, een poging is gedaan om een aanslag te plegen. De politie wist daar iemand met een mes te overmeesteren. Volgens diverse media is daarmee een aanslag voorkomen. Dezelfde twee video’s die we hierboven behandelden worden ook daaraan gelinkt. Die beelden hebben dus niks te maken met Avignon.

Broodjeaapverhalen

En zo blijken aanslagen gemakkelijke voedingsbodems te zijn voor nepnieuws. Dat onderstreepte nepnieuws-expert Peter Burger ook al eens in ons onderzoek naar nepnieuws in coronatijden. De omstandigheden om nepnieuws te verspreiden zijn ideaal. Er is een nieuwsonderwerp waar iedereen het over heeft en via sociale media is het eenvoudig om een groot publiek te bereiken. "Dat is de ideale voedingsbodem voor de verspreiding van hoaxes, broodjeaapverhalen en samenzweringstheorieën", zegt Burger.

Header door Wendy van der Waal, ondersteundende research van Peter Keizer