Hoge voedselprijzen, kinderen die geen eten meekrijgen en zelfs een kind dat onwel werd in de klas van de honger. De laatste tijd is er nogal wat te doen over kinderen die niet genoeg voeding krijgen om goed mee te kunnen doen op school. D66 en VOLT kwamen daarom met een plan om 100 miljoen euro uit te trekken voor schoolmaaltijden voor kinderen bij wie de nood het hoogst is.

In andere landen biedt de overheid kinderen al jaren op school een maaltijd aan. Dat zou voor gelijke kansen zorgen: qua onderwijs, omdat ieder kind met een gevulde maag op school zit. En qua gezondheid, omdat ieder kind dan in ieder geval één gezonde maaltijd per dag binnenkrijgt.

Zouden Nederlandse ouders ook zo’n gezonde schoollunch willen? Voor ons onderzoek naar gezond opgroeien zetten we samen met stichting Ouders & Onderwijs een enquête uit. We krijgen reacties van 911 ouders: Het overgrote deel van de ouders die reageren is hoogopgeleid (74 procent). De rest is midden- of laagopgeleid. Bijna alle ouders die de enquête invulden, hebben kinderen op de basisschool en bijna alle ouders hebben een Nederlandse achtergrond.

Huidige lunchcultuur: binnen 15 minuten en met een filmpje aan

We beginnen met de vraag: Hoe lunchen de kinderen? Sinds een wetswijziging in 2006 waarmee scholen meer vrijheid kregen om hun schooltijden in te richten, zijn veel scholen afgestapt van het traditionele lunchuurtje thuis aan de keukentafel. De roosters met een korte lunchpauze op school – de zogenaamde continuroosters- maakten hun opmars en inmiddels werken de meeste kinderen op school hun boterhammen naar binnen, zien we in de enquête. Bijna alle kinderen eten op school (92 procent) en de meeste kinderen (51 procent) krijgen een kwartier om te eten. Een kwart van hen krijgt een half uur. Bij de overige kinderen is het langer of anders, of weten ouders het simpelweg niet.

Een kwart van de ouders zegt dat de lunchtijd te kort is voor hun kind. Zo schrijft een ouder over de korte lunchtijd op haar school: “Hierin moeten ze stil en snel lunchen terwijl ze film kijken. Dit is echt te kort. Ik kreeg in het begin halfvolle lunchtrommels terug omdat ze het niet op kregen binnen de tijd.” Een ander vult aan: “De kinderen moeten het eten naar binnen schrokken in een recordtempo en dat gebeurt ook niet in alle rust (tv aan).”

Kinderarts Felix Kreier vindt een lunch van een kwartier geen goed idee: “Je voelt dan niet goed wat het eten met je doet. Zeker als je ook nog met iets anders bezig bent zoals tv kijken.” Kinderen moeten niet zelden proppen om hun broodtrommeltje leeg te krijgen binnen de tijd. Kreier: “Als kinderen gaan eten, is het belangrijk dat er rust in hun hoofd is. Dan kan het autonome zenuwstelsel het maagdarmstelsel activeren, er bloed naartoe sturen, maagsap maken en de maag bewegen. Als dat niet gebeurt, dan valt het eten in een stille maag en dat doet pijn.”

Ouders van de kinderen die in een kwartier moeten eten zijn daar dan ook niet altijd blij mee. “Ik zou onze kinderen wel iets meer tijd willen gunnen om rustig te eten”, vult een ouder aan. Bij een half uur of langer lunchpauze zijn ouders vaak wel tevreden.

Hoe gezond is het op school?

Heeft school eigenlijk een rol als het gaat om gezond eten of ligt dat bij de ouders? Daar zijn de meningen over verdeeld. Op de vraag of ouders zelf moeten kunnen bepalen of hun kind gezond eten mee naar school neemt, zegt 37 procent: ja en 41 procent: nee.

Ouders geven aan dat hun school vaak wel iets van beleid heeft over gezond eten (70 procent) en daar zijn ze ook blij mee (65 procent). Veel scholen hebben bijvoorbeeld regels over tussendoortjes: koek, snoep en chips mogen vaak niet. Maar het is wel met een vrijblijvend karakter: slechts een kwart van de ouders geeft aan dat die regels ook goed worden nageleefd.

Gezonde schoollunch

Bijna alle ouders zeggen dat ze het belangrijk vinden dat hun kind gezond eet en drinkt op school. Maar zouden ze ook willen dat hun kind een gezonde schoollunch krijgt? Zoals dat bijvoorbeeld in Zweden, Finland en Frankrijk gebruikelijk is?

Hier zien we duidelijk twee kampen, maar het grootste deel van de ouders (44 procent) lijkt toch vóór te zijn. Ook het verlengen van de schooldag voor zo’n lunch vinden de meeste ouders goed. Een kwart is tegen: zij vinden het maar betuttelend en willen zelf bepalen wat hun kind eet, of ze zijn bang dat hun kind te weinig eet of minder gezond. Ook zijn er zorgen over kinderen met allergieën.

Ouders zien wel toegevoegde waarde in een lunch op school, vooral om kinderen die in armoede leven, te helpen. Zo schrijft een ouder: “Ik zou zeker kijken naar hoe kinderen die in armoede leven een gezonde lunch en tussendoortje op school kunnen krijgen. Om stigma tegen te gaan is het fijn dat je schoolbreed gezond eten aanbiedt.”

Lees hier meer over hoe zo'n schoollunch eruitziet:

Ouders die wel een schoollunch willen, zijn ook bereid om daar financieel aan bij te dragen. Wat ze willen betalen, varieert van 1 tot 4 euro. We moeten hierbij wel rekening houden met het feit dat het grotendeels om hoogopgeleide ouders gaat die we bevraagd hebben, die waarschijnlijk relatief draagkrachtig zijn. Maar het zijn wel realistische bedragen. Bij het Nibud hebben ze berekend dat je voor een kind tussen de 4 en 13 jaar al gauw tussen de 1,50 euro en 3 euro per dag kwijt bent voor een tussendoortje en een lunch samen. Deze rekensom is gemaakt met de prijzen van juli 2022, dus het zal inmiddels nog meer zijn.

De lunch zou wat de ouders betreft geregeld kunnen worden door school (33 procent), de gemeente (20 procent) of het Rijk (20 procent). Maar er worden ook zorgen geuit over de werkdruk voor de leerkrachten die hierdoor zou kunnen toenemen. Zo schrijft een ouder: “Leg niet de druk bij school, dat is hun taak niet en het personeel moet al alle zeilen bijzetten om les te kunnen geven. Als het dan moet, school volledig ontzorgen. Door wie maakt me niet uit.” Een andere ouder schrijft: “De school laten regelen, maar wel door speciaal aangesteld personeel, zodat de leerkrachten zich bij hun taak kunnen houden: lesgeven.”

Hoe gezond vinden ouders hun kinderen eigenlijk?

En dan nog een laatste opvallende uitslag: Het overgrote deel van de ouders (88 procent) vindt dat hun kind gezond eet. Het kost de meeste ouders ook geen moeite om hun kind gezond te laten eten, zeggen ze. Hier raken we een gevoelig punt, want het is maar de vraag of ouders genoeg kennis hebben over wat ‘gezond’ eigenlijk is. Daarnaast zijn de meningen over wat gezond is, niet zelden verdeeld.

Waar iedereen het waarschijnlijk wel over eens zal zijn, is dat het belangrijk is dat kinderen elke dag voldoende groente en fruit binnenkrijgen, en niet te veel suiker. Als we kijken naar de cijfers van het RIVM en het CBS (uit 2017, nieuwe cijfers volgen dit jaar) eet nog niet de helft van de kinderen tot 12 jaar voldoende groente en fruit. Ook eten Nederlandse kinderen te veel suiker: 90 procent van de kinderen krijgt meer suiker binnen dan de Wereldgezondheidsorganisatie aanbeveelt.

Moeilijke eters

Een kwart van de ondervraagde ouders geeft wel aan moeite te hebben hun kind gezond te laten eten: “Er zijn te veel externe factoren: gedrag van ouders van vriendjes en reclames die ongezonde producten aanprijzen. Daardoor is het moeilijker om gezond te doen”, schrijft bijvoorbeeld een ouder. Eén op de tien zegt dat gezond eten te duur voor hen is. Daarnaast geven veel ouders aan dat hun kind een moeilijke eter is (61 procent) of simpelweg niet van gezonde dingen houdt (36 procent).

Wil je meer weten over honger in de klas en wat daaraan gedaan wordt? Kijk dan 29 januari naar Pointer om 22:10 uur op NPO2.

Of kijk ​​hier voor het volledige onderzoeksrapport van stichting Ouders & Onderwijs.