Decennialang waren Schoonebeek en de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM), verantwoordelijk voor de oliewinning, nauw met elkaar verbonden. Maar nu heerst er onrust in het dorp. Jenneke Ensink, maakt zich zorgen door wat er eerder in Twente is misgegaan.

Jarenlang wordt het afvalwater vanuit Schoonebeek via een oude transportleiding helemaal naar Twente vervoerd, ruim 70 kilometer verderop. Daar wordt het afvalwater in lege gasvelden gepompt. Na incidenten zoals een lekkende transportleiding en een gescheurde buitenbuis diep in de ondergrond, komt de NAM onder verscherpt toezicht te staan. Eind 2021 zet de NAM de oliewinning tijdelijk stop om de problemen met het tolueen aan te pakken. Nu wil de NAM de oliewinning weer opstarten en het afvalwater in het lege gasveld in Schoonebeek zelf lozen. Récht onder het dorp waar Jenneke geboren en getogen is.

'Stop Afvalwater Schoonebeek'

Samen met andere verontruste dorpsbewoners heeft Jenneke zich verenigd in de actiegroep ‘Stop Afvalwater Schoonebeek’ (SAS). Op een onlangs georganiseerde informatieavond probeerden zij andere dorpelingen te overtuigen van de risico’s van de oliewinning en het afvalwater. SAS vindt dat de NAM milieuvriendelijker alternatieven voor het wegwerken van het afvalwater niet voldoende heeft onderzocht.

Zelf worstelt Jenneke nog met veel vragen: “Wat zijn nu écht de risico's in die bodem voor onze leefomgeving en wat heeft het voor gevolgen? Brengt dat bodemdaling en bevingen?” Ook de grote hoeveelheden water die de NAM voor de oliewinning gebruikt, baart haar zorgen: “Wij moeten 2 minuten douchen van de overheid, maar ondertussen plempen ze miljarden water onomkeerbaar onder de grond.”

Ontzorgingstafel: ‘wel meepraten, niet meebeslissen’

Staatssecretaris Vijlbrief van Mijnbouw vindt dat dat bewoners al vroeg betrokken moeten worden bij de plannen van de NAM om het afvalwater in het ondergronds lege gasveld Schoonebeek te injecteren. Dat gebeurt via een zogenoemde ‘ontzorgingstafel’. In verschillende sessies zijn de NAM, de overheid, bewoners en andere belanghebbenden samengekomen.

Alleen, meepraten betekent hier niet: meebeslissen over het herstarten van de oliewinning of wat er met het afvalwater moet gebeuren. Bedoeling van de ontzorgingstafel is om afspraken te maken, mocht toch iets fout gaat met de oliewinning, afvalwaterinjectie of bodembewegingen. Jenneke: “We mogen eigenlijk bijna nergens over meepraten. Maar het gaat wel over ons dorp. Er is eigenlijk voor je gevoel al besloten.”

Grote kans

De strijdt van SAS tegen het ‘dumpen’ van afvalwater in Schoonebeek is tegen het zere been van dorpelingen, die zich wél kunnen vinden in de plannen van de NAM. Zij hebben zich in allerijl verenigd in ‘Naoberschap Oliedorp’ (NOD), om tegenwicht te geven aan SAS, die zich volgens hen alleen focust op de risico’s. Margriet Weerman, van NOD: “Er zijn heel veel mensen die die zorg niet delen. Maar dat geluid werd niet gehoord.” Over die risico’s van de oliewinning maakt zij zich niet zoveel zorgen: “Wij gaan ervan uit dat het proces zorgvuldig, nauwkeurig, veilig en verantwoord wordt uitgevoerd en gemonitord. Wij zien juist de komst van de NAM als een hele grote kans.”

Zwarte goud

De NAM is van plan om de miljoenen uit de oliewinst te gaan investeren in Schoonebeek en de regio. En Rennie Hans, een van de andere initiatiefnemers van Naoberschap Oliedorp, wil dat dat die baten voor de toekomst van het dorp worden veiliggesteld: “We hebben ‘t wel over Zuidoost-Drenthe, over vergrijzing, over leegloop, een lager gemiddeld opleidingsniveau en een lager gezondheidsniveau.” Die miljoenen zijn meer dan welkom. “Hoe mooi zou het zijn dat we dat zwarte goud waar we allemaal op wonen, juist op een hele positieve manier kunnen inzetten?”

Zolang de NAM de oliewinning nog voortzet, ziet zij een mooie toekomst voor Schoonebeek: “Er is een tijd geweest dat er geen olie gewonnen is. Toen zag je de teloorgang met lede ogen aan. Dan is er veel minder levendigheid in het dorp. Op het moment dat we de komende 10 tot 15 jaar mee mogen delen in de baten, zou dat een enorme impuls kunnen zijn om het dorp leefbaar en vitaal te houden.”

Loyaal aan de NAM

De dorpsbewoners zelf spreken niet graag van ‘polarisatie’ in hun dorp en zoeken niet snel de confrontatie op. De loyaliteit bij de Schoonebeekers zit nog steeds diep. De NAM was altijd goed voor het dorp en zorgde voor banen, woningen en voorzieningen in het dorp, zoals het zwembad en andere sportvoorzieningen. Jenneke (SAS): “We kennen allemaal wel mensen die nog steeds bij de NAM werken. Dat maakt het ook wel lastiger om je kop over het maaiveld te steken. Een Drent houdt ook niet zo van die wrijving hè?!”

Margriet (NOD): “De NAM heeft hier veel gebracht. Mensen zijn ook gewoon trots op het dorp en op de oliewinning. Want uiteindelijk is dat wel wat ons heel uniek maakt.”

Kijk hieronder de uitzending ‘Wat te doen met afvalwater uit de olie-industrie?’ terug: