Luister hier naar Pointer NPO Radio 1 reportage:

“Ik zie met één oog maar een paar procent, waardoor ik in het donker eigenlijk helemaal ben aangewezen op mijn taststok en echt moet afgaan op het licht van lantaarnpalen”, vertelt Esther Döll uit Amersfoort. “Nu ben ik elke avond als ik uit de bus stap bang dat ik tegen zo’n deelscooter aanloop, want er staat er hier altijd wel eentje in de weg.” Het indienen van een klacht of het sturen van foto’s naar GO Sharing, de beheerder van de deelscooters, heeft volgens Esther tot nu toe niets opgeleverd: “Ze zeggen dat ze de gebruiker erop hebben aangesproken, maar de volgende keer is het gewoon weer raak.”

Net als voor Esther levert de komst van de deelscooters voor mensen met een beperking geregeld hinder op. “Ik heb met mijn rolstoel minstens drie stoeptegels nodig om over de stoep te kunnen”, vertelt Pia Dijkstra uit Eindhoven, “Als er weer zo’n deelscooter in de weg staat, moet ik allerlei capriolen uithalen om mijn weg te kunnen vervolgen. Dat kan ook echt gevaarlijk zijn als je bijvoorbeeld een drukke weg op moet of als er een deelscooter pal voor een rolstoeloprit staat geparkeerd.”

Ook Marijke Henkemans van Vereniging Gehandicaptenorganisaties Rotterdam merkt op dat de gebruikers van deelscooters weinig rekening lijken te houden met mensen met een beperking: “Zelfs als een stoep breed genoeg is en er veel vrije ruimte is, zetten mensen de scooter bijvoorbeeld naast een lantaarnpaal neer, waardoor ik er niet langs kan met mijn rolstoel en dus de weg op moet. En hier bij het centraal station staan ze ook wel eens geparkeerd op een blindengeleidelijn. Als blinde of slechtziende kun je dan geen kant op, want dat is de enige lijn die je kan gebruiken om je weg te vinden.”

Aanbieders krijgen geen grip op overlast

Scooterverhuurders zijn op de hoogte van de problemen die hun scooters opleveren. Zo heeft de Vereniging van Gehandicaptenorganisaties Rotterdam naar eigen zeggen goed contact met aanbieder Felyx: “Zij staan er helemaal voor open om dingen te proberen, bijvoorbeeld het invoeren van aparte parkeervakken voor scooters”, vertelt Marijke Henkemans. De scooters kunnen dan zo worden geprogrammeerd dat ze alleen nog maar in de vakken kunnen worden geplaatst. Maar dat is vooral toekomstmuziek. Ondanks deze goede bedoelingen, kijkt Marijke toch met vrees naar de toekomst: “Het gaat nu wel iets beter dan in de beginfase, maar nog lang niet goed genoeg. Daarnaast zijn er plannen om het aantal deelfietsen en -scooters in de stad uit te breiden. Wij zijn bang dat die er komen zonder dat de problemen die er nu zijn voldoende worden opgelost.”

Ook scooterverhuurder Check geeft aan op zoek te zijn naar manieren om ervoor te zorgen dat hun voertuigen minder overlast opleveren voor mensen met een beperking. “We zijn aan het kijken of we de blindengeleidestroken in kaart kunnen brengen zodat we ervoor kunnen zorgen dat onze scooters daar niet meer geplaatst worden”, vertelt Paul van Merrienboer, managing director bij Check. “We willen deze locaties uit ons servicegebied halen, maar we hebben vooralsnog geen kaarten gevonden waarmee we dat kunnen doen.”

Gemeente worstelen met beleid

In de meeste gemeenten doen handhavers niets met foutgeparkeerde deelscooters. Ze kunnen hoogstens een melding maken bij de aanbieder. Omdat de verantwoordelijkheid voor het verplaatsen van de deelscooters bij de aanbieder ligt, is het moeilijk voor gemeenten om de overlast aan te pakken.

Daarnaast hebben slechts 12 van de 41 gemeenten met deelscooters, regels in de Algemene Plaatselijke Verordening opgenomen omtrent het aanbieden van deelvervoer. In deze 12 gemeenten hebben bedrijven die deelscooters willen aanbieden daarvoor een vergunning nodig. De gemeente kan zo een maximum stellen aan het aantal scooters, ervoor zorgen dat er in bepaalde gebieden niet gereden of geparkeerd kan worden en de vergunning weigeren als blijkt dat de scooters veel overlast veroorzaken. Maar dit is dus in het overgrote gedeelte van de gemeenten nog niet geregeld. “Het is naïef dat zoveel gemeenten zich hier nog niet over hebben gebogen”, aldus lector City Logistiek Walther Ploos van Amstel, “Je moet ervoor zorgen dat je de scooters aan banden kunt leggen als er te veel problemen zijn, dat de scooters eruit gegooid kunnen worden als gebruikers zich niet gedragen. Ook moet je je als gemeente afvragen of je de openbare ruimte zomaar gratis beschikbaar stelt aan deelscooterbedrijven.”

Precario voor deelscooterbedrijven?

Een vergoeding voor het gebruik van openbare grond is een optie en heet precariobelasting. Je moet dan bijvoorbeeld aan de gemeente een bedrag betalen als je een terras of reclamebord op gemeentegrond wil plaatsen.

Hilversum zegt momenteel zo’n systeem te overwegen, naar aanleiding van de komst van deelscooters van GO Sharing begin 2021. Vooral in de eerste maanden leverde de scooters problemen op. In de eerste drie weken kwamen er bij de gemeente zo’n veertig klachten binnen, vooral over het feit dat ze in de weg staan. Het CDA stelde naar aanleiding van deze klachtenraadsvragen. “De antwoorden die wij daarop kregen waren een beetje in de trant van: ‘Alles wat nieuw is, moet wennen en over een maand is er niemand meer die klaagt’”, aldus CDA-raadslid Evert Jan Kruijswijck Jansen. “Maar de overlast is er nog steeds en die weegt naar mijn mening niet op tegen de voordelen die sommige gebruikers ervaren. Wat je nu ziet is dat er een commercieel bedrijf hiernaartoe is gekomen dat fors geld verdient aan het gebruik van de grond van Hilversum zonder dat daarvoor een bedrag hoeft te worden betaald en wat ook nog eens overlast en verrommeling oplevert.”

Volgens verkeerswethouder Annette Wolthers wordt er op dit moment gekeken naar een vergunningsverplichting en naar een manier om deelscooteraanbieders te laten betalen voor het gebruik van openbare grond. “Op het moment dat GO Sharing bij ons aan de poort klopte, was onze regelgeving daar niet op vormgegeven”, aldus Wolthers. “Ik zou gemeenten zeker aanraden om de regelgeving omtrent deelvervoer van tevoren op poten te zetten, zodat je voorbereid bent wanneer aanbieders zich melden. Omdat Hilversum zich ook wil voorbereiden op de komst van nieuwe aanbieders, gaan we kijken hoe we het gebruik van de openbare ruimte kunnen meenemen in de regelgeving. Er zijn genoeg mensen die nu ook betalen voor het gebruik van die ruimte, dus het is zeker een optie om dat ook te verplichten bij deelscooters.”